Rust zacht, Caroline Pauwels
In Memoriam Caroline Pauwels (1964-2022)
Met grote droefheid neemt de VUB-gemeenschap afscheid van ererector Caroline Pauwels. Ze overleed op vrijdag 5 augustus 2022 in het UZ Brussel aan de gevolgen van maag- en slokdarmkanker. Caroline Pauwels laat twee kinderen na.
Ze was een visionaire en bevlogen rector, een inspirerende en warme persoonlijkheid. In een tijd waarin verbindend leiderschap meer dan ooit nodig is, zullen we haar ontzettend missen. Met de hele VUB-gemeenschap leven we mee met de familie, vrienden en kennissen van Caroline.
Laat hieronder een bericht van troost of een mooie herinnering.
Rector met hamer
In 2016 is ze als rector van start gegaan met een sloophamer in de hand. Break down the walls, luidde het daadkrachtig in haar eerste academische openingsrede. Om te kunnen verbinden moesten eerst spreekwoordelijke muren tegen de vlakte. De muren tussen de campus en de stad, tussen de universiteit en de samenleving, tussen wetenschappelijke disciplines, tussen wetenschap en kunst ook. Caroline Pauwels is er op indrukwekkende manier in geslaagd om al die muren te slopen en in de plaats bruggen te bouwen en verbondenheid te creëren. Het resultaat oogt indrukwekkend: er is weKONEKT.brussels met als blikvangers Mindblowers en de off campus week, er is het jaarlijkse evenement Difference Day op 3 mei, de internationale dag van de persvrijheid, er is de interdisciplinaire denktank POINcaré, er was Theater Aan Zee 2021 in Oostende met Caroline Pauwels als curator én een grote VUB-inbreng tijdens het theaterfestival, enz.
Caroline Pauwels dacht veelvuldig en grondig na over de positionering van de VUB als Vlaamse pionierende universiteit in het multiculturele Brussel, als een Urban Engaged University met een internationale oriëntatie en een sterke Europese verankering via het Eutopia-netwerk.
Met haar beleidsplannen als leidraad positioneerde de VUB zich als uitgesproken humanistisch, radicaal divers, radicaal democratisch en radicaal duurzaam. En ja, radicaal digitaal. Door de coronapandemie werd dat zelfs brutaal digitaal. Als rector bleek ze een uitstekende crisismanager die de VUB door de beklemmende en afmattende coronaperiode heeft geloodst. Ze deed dat samen met haar team Ă©n met de studentenvertegenwoordigers die volgens rector Pauwels een cruciale rol vervulden.
Als bestuurder van het aan de VUB verbonden universitair ziekenhuis, had ze met haar humanistische visie en maatschappelijk engagement ook impact op het UZ Brussel.
Possibilisme en verwondering
Voor haar voorganger Paul De Knop, die een dag voor Caroline Pauwels is overleden aan de gevolgen van melanoomkanker, was optimism a moral duty. Caroline Pauwels heeft als rector aan dat optimisme een nieuwe dimensie toegevoegd, die van het possibilisme. Het diepe besef dat we de wereld beter kunnen maken, dat de wereld ons nodig heeft ook. Ze werd niet alleen een belangrijke inspiratiebron voor de hele VUB-gemeenschap, maar eveneens voor de samenleving. Haar vele mediaoptredens, columns en publicaties hebben ontzettend veel mensen geĂŻnspireerd. In 2021 kreeg ze de prestigieuze Arkprijs van het Vrije Woord. Ze hoorde beslist bij de invloedrijkste Vlaamse intellectuelen en dat heeft de uitstraling van de universiteit zonder twijfel een boost gegeven. Vooral omdat alles wat ze zei en deed, authentiek was. Doordacht en doorvoeld. Verwondering was voor haar cruciaal. Ze schreef boeken voor een breed publiek, zoals âOde aan de Verwonderingâ en â samen met Jean Paul Van Bendegem en Pat Donnez â âWonderlustâ. In 2021 verscheen âRonduit. Overpeinzingen van een possibilistâ dat een bestseller werd en nog altijd is.
Ook hoe ze omging met haar slepende ziekte, liet niemand onberoerd. Na het vroegtijdig en noodgedwongen neerleggen van haar functie als rector in februari van dit jaar, bleef ze nog actief betrokken bij de universiteit. Ze hield zich met name bezig met ethische en reflectieve themaâs.
Studie en carriĂšre
Caroline Pauwels (Sint-Niklaas, 23 juni 1964) studeerde Wijsbegeerte aan de UAntwerpen en Communicatiewetenschappen aan de VUB. Na haar studie werkte ze in 1989 korte tijd op het kabinet van toenmalig Eurocommissaris Karel Van Miert waarna ze datzelfde jaar als onderzoeker startte aan de vakgroep Communicatiewetenschappen van de VUB. Ze promoveerde in 1995. Haar doctoraatsonderzoek ging over het audiovisueel beleid van de Europese Unie. In 1998 werd ze hoogleraar. Zij heeft tal van gezaghebbende publicaties op het gebied van communicatie en media op haar naam staan.
Van 2000 tot 2016 was Caroline Pauwels directeur van SMIT, een VUB-onderzoekscentrum gespecialiseerd in de studie van informatie- en communicatietechnologieën, en sinds 2004 deel uitmaakt van het netwerk iMinds. Binnen iMinds leidde Caroline Pauwels het Digital Society departement dat onderzoeksgroepen van Gent, Leuven en Brussel samenbrengt. Ze kreeg in 2014 de binnenlandse Francqui-leerstoel van de Universiteit van Gent en tussen 2012 en 2016 was ze houder van de Jean Monnet Leerstoel. Ze was actief in tal van raden van bestuur, als regeringscommissaris bij de openbare omroep VRT en als lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten.
Haar persoonlijke strijd tegen de vergankelijkheid heeft ze verloren, maar ze leerde ons dat er altijd iets zal blijven. âHet gaat voorbij maar er blijft overschotâ citeerde ze een vriend. Die âoverschotâ is in haar geval een indrukwekkende nalatenschap. De VUB-gemeenschap is Caroline Pauwels daar ontzettend dankbaar voor.
Liefste Caroline, Onze paden kruisten een eerste maal bij de oprichting van het Interdisciplinair Instituut voor Breedbandtechnologie (IBBT) in 2003, later omgedoopt tot iMinds en nu ingebed in imec. In afwachting van een gezamenlijke locatie voor de betrokken VUB-groepen, SMIT en ETRO, betrokken we een pand langs de Triomflaan, een voormalige studentenwoning met inwonende gepensioneerde âkotmadamâ die het zeer op prijs stelde dat er wat leven in de brouwerij kwam. Je kwam toen al snel met het idee op de proppen een pingpongtafel in de kelder te plaatsen want naast werk moest er ook ruimte voor ontspanning en verbinding zijn. Daarna verhuisde de groep naar gebouw X, de locatie van de voormalige VUB-kindercrĂšche en vervolgens naar Pleinlaan 9 onze huidige stek.Ik herinner me uit die beginperiode vooral je zoektocht naar hoe een onderzoekploeg aan te sturen, onze gesprekken daarover, je existentiĂ«le vragen, en de pogingen met vallen en opstaan om ingenieurs en communicatiewetenschappers te laten samenwerken â toch twee totaal verschillende beestjes.  Je bent erin geslaagd om SMIT, opgericht door Jean-Claude Burgelman, verder uit te bouwen tot een uitstekend onderzoeksteam met maatschappelijke impact, op zich al een aanzienlijk nalatenschap.  Toen je rector werd heb je de grote vraagstukken die je occupeerden op fantastische wijze vertaald naar het universitaire beleidsniveau en ervoor gezorgd dat de VUB ook maatschappelijk een âsmoelâ kreeg. Je positivisme en maatschappelijk engagement waren inspirerend voor velen, en zelfs toen je zelf in zwaar vaarwater terecht kwam bleef je die rots in de branding, oneindig veel respect. Ik denk dat velen die gedurende al die jaren aan de zijlijn toekeken verbaasd vaststelden â of toch niet â hoe die bescheiden, warme dame uitgroeide tot de âgrande dameâ die we allen in onze harten sloten. Ik las de mooie rouwbetuiging van #Friedl Lesage waarin ze je nu aan een lange houten tafel ziet met Hannah Arendt, Karen Blixen en Virginia Woolf, je lichtbakens in je nooit eindigende zoektocht naar schoonheid, rechtvaardigheid, emancipatie en burgerschap. Het was een eer ook ooit aan jouw lange houten tafel te hebben mogen aanschuiven. Rust zacht Caroline. Mogen je kinderen, familie en vrienden bij het verwerken van dit onmetelijke verlies enige troost vinden in het feit dat je ook een lichtbaken en inspirator was en zal blijven voor velen.