Dr. Len De Nys, postdoctoraal onderzoeker en docent kinesitherapie aan de VUB, komt begin maart met het boek ‘Waar rook is, is vuur’. Hij onderzoekt de impact van chronische ontstekingen en wat je er met een gezonde levensstijl aan kan doen. Voor zijn succesvolle podcast 'Levensstijl als Medicijn' interviewde hij al tal van medische experts. Maar Len spreekt ook uit eigen ervaring: de gevolgen van chronische rugpijn veranderden zijn leven ingrijpend.
Hoe ben je tot dit boek gekomen?
Len De Nys: “Tien jaar geleden begon ik te werken als kinesitherapeut, maar ik begon al gauw last te krijgen van chronische rugpijn. Als gevolg daarvan moest ik stoppen met volleybal en uiteindelijk ben ik ook een jaar moeten stoppen met werken. De pijn ging gepaard met depressieve periodes, darmklachten en peesontstekingen over mijn hele lichaam. Ik bezocht talloze specialisten, onderging scans, kreeg ruginfiltraties en slikte ontstekingsremmers – maar niets hielp op lange termijn.”
“Pas toen ik zelf begon te zoeken, ontdekte ik dat mijn klachten niet op zichzelf stonden, maar een diepere oorzaak hadden: chronische ontsteking, sterk beïnvloed door mijn levensstijl. Dat inzicht veranderde alles. Ik ging anders eten, slapen en bewegen. Ik sprak erover met collega’s en begon die kennis toe te passen bij mijn patiënten. Eerst aarzelend, met hier en daar een lezing, later als rode draad in mijn doctoraat over levensstijl, stressmanagement en gezond ouder worden. Op een dag werd ik ineens een ‘expert’ genoemd. Niet omdat ik een magische oplossing had gevonden, maar omdat ik het probleem bij de kern benaderde. ‘Waar rook is, is vuur’ is het resultaat van die reis. Een boek over wat ik zelf heb geleerd, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring. En het mooiste is dat ik nu fitter en energieker in het leven sta dan ooit tevoren. Dit boek is er om anderen te helpen dezelfde weg te vinden.”
Dr. Len De Nys
“Gezondheid is geen one-size-fits-all”
Wanneer spreek je over chronische ontstekingen?
“Je hebt acute ontstekingen, zoals wanneer je je vinger snijdt. Je lichaam reageert direct: het stuurt ontstekingscellen naar de wond, bestrijdt ziekteverwekkers en start het genezingsproces. Dat is een nuttige, tijdelijke reactie – als een klein vuur dat snel wordt geblust. Chronische ontsteking werkt anders. Het is geen kortstondige reactie, maar een aanhoudend, sluimerend immuunrespons die het hele lichaam beïnvloedt. In plaats van een gecontroleerd herstelproces woedt er continu een laaggradige ontsteking, als een smeulend vuur dat langzaam schade aanricht aan cellen en organen. Omdat dit proces vaak onopgemerkt blijft, kan het jarenlang doorgaan en de basis vormen voor ernstige gezondheidsproblemen.”
“In de westerse wereld zijn, naast ongelukken, de vijf belangrijkste doodsoorzaken: hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, obesitas en dementie. Wat ze gemeen hebben? Chronische ontsteking speelt bij al deze aandoeningen een sleutelrol. Het bevordert aderverkalking, stimuleert de groei van kankercellen, verstoort de insulinehuishouding, draagt bij aan obesitas-gerelateerde metabole verstoringen en versnelt neurodegeneratie in de hersenen. Gelukkig kun je dit sluimerende vuur doven – en dat begint bij een gezonde levensstijl.”
En de medische wereld onderkent dit probleem?
“Onderzoek toont steeds duidelijker aan dat chronische ontsteking een onderliggende factor is bij veel aandoeningen. Daarom wordt in wetenschappelijke studies regelmatig gekeken naar ontstekingsmarkers, zoals CRP en interleukines, om ontstekingsprocessen beter te begrijpen en te verminderen. Toch blijft de toepassing in de klinische praktijk achter. Veel zorgverleners focussen nog steeds op symptomen en acute behandelingen, terwijl chronische ontsteking als diepere oorzaak vaak over het hoofd wordt gezien. Dit komt deels doordat het een relatief onbekend terrein is in de traditionele geneeskunde, waar levensstijl vooral wordt gezien als preventieve factor – nuttig om ziekte te voorkomen, maar minder als een actieve, therapeutische tool.”
“Nu we echter weten dat een gezonde levensstijl niet alleen preventief werkt, maar ook chronische ontstekingen actief kan verminderen, biedt dat enorme mogelijkheden voor behandeling. Helaas blijft dit besef in de praktijk nog te vaak onderbenut, terwijl het juist de sleutel kan zijn tot betere zorg en herstel.”
“Levensstijl is te weinig ingebed in onze universitaire opleidingen, gelukkig zijn er ook proffen die daar wel mee aan de slag gaan”
Hoe pas je de levensstijl aan?
“Eigenlijk komt het neer op wat je grootmoeder al wist: gezond eten, voldoende bewegen, goed slapen en stress beheersen. Maar de precieze aanpak hangt af van je individuele situatie. Voor een gezond persoon kan het 80-20 principe een goed uitgangspunt zijn: 80% van de tijd maak je bewuste, gezonde keuzes en in de overige 20% is er ruimte om te genieten zonder schuldgevoel. Dit zorgt voor een duurzame balans en voorkomt obsessief gedrag rondom voeding en beweging.”
“Voor mensen met chronische aandoeningen, auto-immuunziekten of andere ontstekingsgerelateerde problemen, is een gerichtere aanpak nodig. Dan gaat het niet alleen om ‘gezonder leven’, maar ook om ontstekingsremmende voeding (rijk aan omega-3 vetzuren (vette vis, lijnzaad), polyfenolen (kurkuma, groene thee, donkere bessen) en vezels (groenten, peulvruchten, volle granen) om het immuunsysteem te ondersteunen. Daarnaast moeten zij ontstekingsbevorderende voeding vermijden (zoals sterk bewerkte producten, suikers, transvetten en mogelijk triggers zoals gluten of zuivel, afhankelijk van individuele gevoeligheden), gericht bewegen en prioriteit geven aan slaap en stressmanagement.
Gezondheid is geen one-size-fits-all. De sleutel ligt in het begrijpen van je eigen lichaam en je leefstijl zo aanpassen dat die bijdraagt aan herstel en preventie.”
Waarom doen we dat niet gewoon?
“De omgeving waarin we leven is een heel belangrijke factor die kan leiden tot minder goede levensstijlkeuzes. We hebben bijna allemaal een zittend beroep. Tegelijk wordt het leven ons zogenaamd gemakkelijk gemaakt: je hoeft niet meer af te wassen, niet meer te koken, nauwelijks nog te bewegen.”
“Bij ontstekingen spelen genetische factoren een rol, genderverschillen en levensstijl. Die laatste factor heb je zelf in de hand. Dan moet je kijken naar factoren die daarmee samenhangen. In mijn geval: ik bewoog elke dag, ik deed op nationaal niveau aan beachvolleybal. Maar ik dronk te veel alcohol, ik sliep daardoor niet goed, ik voelde me niet goed in mijn vel, mijn darmflora was om zeep omdat ik niet genoeg vezels at en te veel bewerkt voedsel.”
“Privé en professioneel kan ik weer doen wat ik altijd heb willen doen. Gek genoeg allemaal te danken aan mijn chronische rugpijn”
Is de medische sector voldoende geëvolueerd?
“In mijn podcast ‘Levensstijl als Medicijn’ interviewde ik een van onze beste neurologen VUB-professor Steven Laureys daarover. Die zet volop in op meditatie. Dat was tien jaar geleden geitenwollensokkenpraat. Er is een shift gaande waarbij artsen en gezondheidsprofessionals zien dat we de weg van de levensstijlgeneeskunde moeten inslaan. Maar wanneer ik kijk naar hoe het onderwijs geïntegreerd wordt, dan zie ik dat we veel te kleine stapjes in die richting zetten. Levensstijl is te weinig ingebed in onze universitaire opleidingen, gelukkig zijn er ook proffen die daar wel mee aan de slag gaan.”
Hoe is jouw persoonlijke situatie geëvolueerd?
“In de periode dat ik noodgedwongen moest stoppen met sporten, is ook mijn relatie geëindigd. Terecht: ik zou mezelf ook niet aangenaam gevonden hebben in die periode. Nu ben ik heel gelukkig met mijn huidige vrouw en ben ik lichamelijk fitter dan ooit. Privé en professioneel kan ik weer doen wat ik altijd heb willen doen. Gek genoeg allemaal te danken aan mijn chronische rugpijn.”
‘Waar rook is, is vuur’
‘Waar rook is, is vuur. Alles over de onzichtbare gevaren van chronische ontsteking en hoe je je gezondheid terugwint’ van Dr. Len De Nys is een uitgave van Borgerhoff & Lamberigts.
‘Waar rook is, is vuur’ onthult de vaak onderschatte impact van chronische ontsteking, een sluipende bedreiging die lang onopgemerkt kan blijven en uiteindelijk grote schade aanricht. Tenzij je tijdig het heft in eigen handen neemt. Gezondheidswetenschapper en kinesitherapeut dr. Len De Nys deelt niet alleen zijn persoonlijke strijd met chronische pijn, maar biedt ook een vernieuwende kijk op hoe eenvoudige veranderingen in je levensstijl een wereld van verschil kunnen maken. In dit boek legt hij op een toegankelijke en wetenschappelijk onderbouwde manier uit hoe deze ‘stille brand’ ontstaat en – nog belangrijker – hoe je hem kunt doven voordat het te laat is.
