VUB Ethiek en Procedure voor Internationale Samenwerking
Internationale samenwerking heeft de laatste jaren meer ethische en juridische aandacht gekregen. Enerzijds heeft de huidige geopolitieke situatie geleid tot meer aandacht voor mogelijke militaire toepassingen van onderzoeksresultaten. Anderzijds is er meer aandacht geweest voor de rol van niet-statelijke actoren bij het bevorderen van de mensenrechten, of op zijn minst bij het voorkomen van schendingen van de mensenrechten. Internationalisering wordt steeds belangrijker en komt onder andere tot uiting in uitwisselingen van personeel en studenten, gezamenlijk georganiseerde onderwijsprogramma's, bijdragen aan capaciteitsopbouw in het Zuiden, internationale netwerkvorming, clustering van onderzoekscapaciteit en grensoverschrijdende onderzoekssamenwerking, samenwerking bij technologieoverdracht, enzovoort. Respect voor de mensenrechten is inherent aan de maatschappelijke rol van universiteiten. Richtlijnen voor het mensenrechtenbeleid zijn in 2019 overeengekomen door de rectoren van de vijf Vlaamse universiteiten.
De VUB zet zich in om ervoor te zorgen dat haar activiteiten voldoen aan wettelijke en ethische verplichtingen. Deze procedure is bedoeld om de onderzoekers en beheerders van de VUB te helpen mogelijke ethische en juridische kwesties te identificeren die kunnen voortvloeien uit hun internationale samenwerkingen. De procedure bestaat uit de volgende elementen:
- Een definitie van de reikwijdte van de procedure
- Een screeningsprocedure voor het controleren van projecten
Het is essentieel om de procedure nauwkeurig en tijdig uit te voeren om ervoor te zorgen dat projecten soepel kunnen verlopen.
De controle bestaat uit twee eenvoudige stappen: onderzoekers en beheerders van de VUB wordt gevraagd te beoordelen of hun internationale samenwerkingsactiviteiten ethische of juridische verplichtingen met zich meebrengen, met name met betrekking tot de mensenrechten en/of mogelijke militaire toepassingen (dual use). Als dit het geval is, of als er enige onzekerheid bestaat, is de tweede stap om advies in te winnen bij de relevante juridische afdeling van de VUB (zie stap 2). Let op: als het advies van de ECDMM niet wordt opgevolgd en/of geïncorporeerd, zullen er door de VUB geen contracten of andere relevante documenten met betrekking tot het project worden ondertekend.
Volledige tekst (Enkel voor VUB-onderzoekers)
Ethische commissies
Ethische Commissie Humane Wetenschappen
De onafhankelijke Ethische Commissie Humane Wetenschappen aan de VUB onderschrijft in haar beoordelingen het algemene onderzoeksbeleid van de universiteit, zoals het streven naar een gezonde onderzoekscultuur, kwaliteitsvolle onderzoeksoutput en wetenschappelijke integriteit in onderzoek.
De Commissie verleent ethisch advies aan onderzoekers. Ze toetst de verenigbaarheid van het ter advies voorgelegde onderzoek aan de ethische beginselen en normen. Verder kan ze een algemeen ethisch beleidsadvies verlenen omtrent ontwikkelingen op het gebied van onderzoek, voor zover die een duidelijke ethische dimensie hebben en relevant zijn voor onze universiteit.
Ethische Commissie Dual Technologies, Military Research and Misuse
De Ethische Commissie Dual Technologies, Military Research and Misuse is verantwoordelijk voor:
- Controle of VUB-activiteiten voldoen aan de relevante bepalingen omtrent het exporteren van dual technologies en militaire goederen.
- Ethische evaluatie van activiteiten die ondernomen worden in samenwerking met militaire of defensiepartners, of die bekostigd worden door militaire of defensiefinanciering.
- Evaluatie van onderzoeksactiviteiten die het risico lopen misbruikt te worden en het verlenen van advies of het opstellen van maatregelen om de risico’s te mitigeren.
- Het verlenen van ethische goedkeuring voor projecten met ‘dual technologies’, militair onderzoek of projecten met een risico op misbruik van onderzoek.
- Het verlenen van advies en ondersteuning aan de VUB-gemeenschap met betrekking tot ‘dual technologies’ , militair onderzoek en mogelijk misbruik van onderzoek.
De ECDMM maakt deel uit van het Legal and Ethics Office binnen het VUB-departement Research and Data Management.
Commissie Medische Ethiek
Ethische Commissie Dierproeven
Contactpunt voor Access & Benefit Sharing
Het VUB-Contactpunt voor Access & Benefit Sharing is verantwoordelijk voor:
- Het ondersteunen van VUB-onderzoekers bij het naleven van het Protocol van Nagoya.
- Het ondersteunen van VUB-onderzoekers in andere aspecten van eerlijkheid en verdeling van voordelen met betrekking tot onderzoeksprocessen en resultaten.
Het Contactpunt is lid van het VUB Legal & Ethics Office, dat deel uitmaakt van het departement Research & Data Management (R&D).
Data Protection Office
De kans is groot dat je in het kader van je onderzoek met persoonsgegevens werkt. Daarop is allerlei privacy- en databeschermingswetgeving van toepassing. Zaken zoals het versturen van e-mails naar collega’s, het afnemen en verwerken van enquêtes of het analyseren van publiek beschikbare informatie die op sociale media is geplaatst, vallen allemaal onder de privacywetgeving (o.a. de beroemde ‘GDPR’, de General Data Protection Regulation, die sinds 25 mei 2018 van kracht is).
Het is belangrijk dat onderzoekers zich bewust zijn van de manieren waarop ze omgaan met persoonlijke data en wat de consequenties ervan kunnen zijn. Een voorbeeld is dat alle persoonsgegevens die onderzoekers verwerken zonder er een rechtmatige grondslag voor te hebben, verwijderd moeten worden. Iedere onderzoeker dient altijd de wet na te leven, en dat geldt ook op het vlak van privacy- en databeschermingsrecht. Bovendien worden wetenschappers beoordeeld volgens hogere standaarden van nauwkeurig en ethisch gedrag, die ervoor zorgen dat de academische gemeenschap vertrouwd wordt en met autoriteit spreekt.
Gelukkig helpt het Data Protection Office onderzoekers bij het naleven van die hoge standaarden en het blijven beschermen van het fundamentele recht op privacy – zonder dat de wetenschapsbeoefening eronder hoeft te lijden.
VUB-onderzoekers kunnen inloggen op de DPO-website.
Log hier in
