De vraag naar vrouwelijke genitale cosmetische chirurgie neemt toe in België en Nederland. Wat zit er achter deze trend? Postdoctoraal onderzoeker dr. Hannelore Van Bavel van het interdisciplinair onderzoekscentrum RHEA (Research Centre Gender, Diversity and Intersectionality) gaat op zoek naar antwoorden. Ze richt zich op de motivaties van iedereen met een vulva, die besluit om een ingreep te ondergaan. Wat drijft hen? Welke maatschappelijke en medische factoren spelen hierbij een rol? Met haar achtergrond in feministische antropologie kijkt Hannelore niet alleen naar de chirurgische ingrepen zelf, maar ook naar hoe mensen hun vulva percipiëren en op welke manieren er met dit zelfbeeld kan worden omgegaan.
Gender- en diversiteitsexpert worden? Studeer aan de VUB!
Onzekerheden over de vulva zijn wijdverspreid en treffen mensen van alle leeftijden. "Bijna iedere persoon met een vulva herkent zich in bepaalde onzekerheden", zegt Hannelore. Veelvoorkomende zorgen gaan over geur, hygiëne en de vorm van de labia. De manier waarop mensen omgaan met deze onzekerheden varieert echter sterk. Sommige kiezen voor een chirurgische ingreep, terwijl anderen alternatieve manieren vinden om hun genitaal zelfbeeld te accepteren en versterken.
"Bijna iedere persoon met een vulva herkent zich in bepaalde onzekerheden"
Naast de groeiende populariteit van cosmetische ingrepen is er ook een beweging die vulvadiversiteit viert. Initiatieven zoals The Vulva Gallery en The Great Wall of Vulva helpen mensen om een positiever genitaal zelfbeeld te ontwikkelen. “Een van mijn geïnterviewde deelnemers vertelde me dat ze misschien geen operatie had ondergaan als ze eerder van zulke initiatieven had gehoord”, zegt Hannelore.
Ervaringen delen met een penseel in de hand
Om dieper inzicht te krijgen in hoe mensen hun vulva ervaren, combineerde Hannelore verschillende onderzoeksmethoden, waaronder focusgroepen en interviews. Een opvallende methode die ze gebruikte, was schilderen. Tijdens de focusgroepen werden deelnemers uitgenodigd om te schilderen terwijl ze spraken over hun genitale zelfbeeld.
"Schilderen maakte de gesprekken minder confronterend en hielp mensen om op een natuurlijke manier over gevoelige thema’s te praten", legt Hannelore uit. "Als je met je handen bezig bent, voelt het vaak makkelijker om je gedachten onder woorden te brengen. Je hoeft niet voortdurend oogcontact te maken en als je op een bepaalde vraag niet wilt antwoorden, kun je jezelf verliezen in het schilderproces.”
Schilderij gemaakt door anonieme onderzoeksdeelnemer
"Het raakte me om te zien hoe jonge meisjes van 18 of 19 meer bezig zijn met hoe hun vulva eruitziet en wat jongens ervan denken, dan met hun eigen genot en ervaring"
Naast de focusgroepen interviewde Hannelore vrouwen die een schaamlipcorrectie hadden laten uitvoeren. "Sommige vrouwen vertelden dat ze functionele last hadden, maar vroegen zich bij nader inzien af of het niet eerder onzekerheid over hun uiterlijk was”, zegt Hannelore. Om een compleet beeld te krijgen, sprak ze ook met plastisch chirurgen en gynaecologen. Daaruit bleek dat de grens tussen ‘functionele’ en ‘esthetische’ redenen voor deze ingrepen niet altijd even duidelijk is.
Wat Hannelore het meest is bijgebleven, is hoe sterk onzekerheden al op jonge leeftijd invloed hebben op de seksualiteitsbeleving. "Het raakte me om te zien hoe jonge meisjes van 18 of 19 jaar meer bezig zijn met hoe hun vulva eruitziet en wat jongens ervan denken, dan met hun eigen genot en ervaring," vertelt Hannelore. "Sommigen maken zich zelfs zorgen over de strakheid van hun vagina, terwijl dat op die leeftijd, zonder zwangerschappen, helemaal geen issue zou moeten zijn. Dit toont aan hoe problematisch het genitaal zelfbeeld bij jongeren kan zijn.”
Beleidsmaatregelen nodig?
Hannelore benadrukt dat er geen uniforme manier is om vrouwelijke genitale cosmetische chirurgie te benaderen. "De manier waarop je ernaar kijkt, bepaalt wat je ziet. Mijn doel is om deze complexiteit te laten zien."
Om deze complexiteit verder te onderzoeken, zal ze in de toekomst samenwerken met een interdisciplinair team van plastisch chirurgen, gynaecologen, bio-ethici, seksuologen en collega-antropologen. Gezamenlijk willen zij de beleidsmatige implicaties van haar bevindingen analyseren.
Momenteel bestaan er in België geen specifieke richtlijnen voor genitale cosmetische chirurgie, terwijl landen zoals Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Canada al aanbevelingen hebben geformuleerd. "We moeten overwegen of we in België ook richtlijnen nodig hebben en hoe deze eruit kunnen zien," stelt Hannelore. Daarbij wordt gekeken naar diverse aspecten, zoals de vraag of er richtlijnen moeten komen over wie deze operaties mag uitvoeren en of vulvadiversiteit een vast onderdeel zou moeten worden van medische en seksuele educatie.
Onderzoek(ers) in de kijker
Dit artikel maakt deel uit van de campagne ‘Onderzoek(ers) in de kijker’. Deze campagne zet gepassioneerde VUB-wetenschappers en hun inspirerend onderzoek in de schijnwerpers. Ontdek via de kanalen van wetenschapbrussel de gezichten achter innovatief onderzoek aan de VUB en laat je verrassen door hun inzichten en ontdekkingen!
Hannlore is nog steeds op zoek naar deelnemers voor haar onderzoek. Heb je een genitale cosmetische ingreep ondergaan en wil je deelnemen? Neem dan contact op via hannelore.van.bavel@vub.be. Meer informatie kan je terugvinden op de website en Instagram van Genitalks.
Bio Hannelore Van Bavel
Dr. Hannelore Van Bavel is postdoctoraal onderzoeker aan RHEA (VUB) en Honorary Research Fellow aan de University of Bristol. Ze onderzoekt hoe gender, ras en cultuur discoursen over vrouwenlichamen beïnvloeden, met een focus op genitale modificaties zoals FGM/C en cosmetische chirurgie (FGCS) in België en Nederland. RHEA, waar Hannelore deel van uitmaakt, organiseert onder andere de Gender Lecture Series.
