“Als artiest mag je op het podium alles zeggen, op voorwaarde dat je bedoelingen juist zijn”

Op vrijdag 20 september verzamelt de VUB in het Koninklijk Circus voor het Feest van de Vrije Geest. We openen het nieuwe academiejaar en vieren de waarden waar we als universiteit vierkant achter blijven staan: kritisch denken, vrijheid van meningsuiting, recht op zelfbeschikking, solidariteit en verbondenheid. Op het programma een indrukwekkende line-up van gastsprekers die in een korte toespraak of performance vertellen wat die Vrije Geest voor hen betekent. Onder hen ook Dena Vahdani, de Brusselse comédienne met Iraanse roots. Ze maakte furore in De Slimste Mens en treedt op in het Nederlands, Frans en Engels.

Een vrije geest, wat betekent dat voor jou?

“Geen grenzen voelen. Professioneel wil dat zeggen: freelancen in de artistieke sector. Een voltijdse negen-tot-vijf met een baas die beslist wat ik moet doen? Zo werken mijn hersenen niet. En ook: mijn leven in België. Hier mag ik als vrouw solo optreden en zeggen wat ik wil. Het is een privilege waar ik me heel bewust van ben.”

Wie is voor jou een rolmodel op het vlak van vrije meningsuiting?

“Vrouwen in Iran. Ondanks de moeilijke omstandigheden vinden ze manieren om hun vrijheid te beleven, bijvoorbeeld door zonder hoofddoek op straat te komen. Zeer dapper, want de gevolgen kunnen zwaar zijn. Een andere eeuwige inspiratiebron is Rosalía (Spaanse rapster, nvdr). De beste van haar generatie.”

"Ik vind mezelf heel tolerant. Soms té tolerant."

Was jouw achtergrond een belemmering om kritisch te denken en je vrij te uiten, of net een aanmoediging?

“Vrijheid is voor mijn moeder altijd de motor van haar leven geweest. Daarom zijn mijn ouders indertijd uit Iran vertrokken. Toen ik thuis vertelde dat ik lesbisch was of kunst zou studeren, was ze zoals elke ouder een beetje verbaasd. Maar niet negatief. Ze heeft het snel aanvaard. Ze zei: ik ben naar België gekomen om me vrij te voelen, dus wil ik dat ook jij je vrij kunt voelen.”

Is het al gebeurd dat je door zelfcensuur of druk van buitenaf bepaalde dingen niet durfde te uiten?

“De Iraanse staat openlijk bekritiseren is delicaat, dat doe ik niet. Een Belgische comedian die zeurt over de Belgische staat hoeft niet bang te zijn. Die riskeert helemaal niets.”

Moeten we alles kunnen zeggen, of zijn er grenzen aan de vrijheid? 

“Een artiest mag op het podium alles zeggen, op voorwaarde dat je bedoelingen juist zijn. Als je weet dat een uitspraak zal kwetsen, provoceren of choqueren, dan moet je het misschien een beetje anders formuleren. Of je afvragen waarom je die uitspraak wil doen.”

Hoe groot is je eigen tolerantie? Zou je zelf iemand cancelen?

“Ik vind mezelf heel tolerant. Soms té tolerant. Mijn volgende show zal daarover gaan. Als mensen iets racistisch of seksistisch zeggen, heb ik de neiging om advocaat van de duivel te spelen. Ik probeer me dan me in hun plaats te stellen en vraag me af waarom ze zich verongelijkt of verbitterd voelen. Dat helpt om zelf niet boos te worden.”