Hoe maak je een stad waar mensen zich goed voelen?

Ook maatschappelijke processen bestuderen? Ontdek onze opleidingen!

Bas van Heur: “Bij infrastructuur denk je al gauw aan netwerken van wegen en nutsvoorzieningen, maar er is ook een gemeenschapsinfrastructuur voor educatie, zorg en sociale zekerheid. Binnen de lezingenreeks richten we ons vooral op die infrastructuur, op plekken in de stad die mensen samenbrengen. Die zogenaamde ‘third spaces’ kunnen heel breed gaan: van groene of andere publieke ruimtes tot het gemeenschappelijk beheer van bijvoorbeeld de waterinfrastructuur. Onze infrastructuur voor het stedelijk welzijn staat onder grote druk als gevolg van privatisering van de publieke ruimte, gentrificatie en neoliberalisme. Tegelijkertijd zie je, als reactie daarop, meer en meer tegenbewegingen ontstaan die proberen de gemeenschapsinfrastructuur te herdenken, door onder andere meer burgerbestuur.” 
 

 “Internationale sprekers komen een antwoord formuleren op de vraag welke stedelijke infrastructuren mensen nodig hebben voor hun welzijn” 

 
De lezingen vinden plaats in USquare. Op welke manier vervult het zelf een rol als third space? 

“USquare kadert op zich binnen een klassiek stedelijk ‘top-down’ ontwikkelingsproject waarin overheidsactoren samenwerken met de VUB en ULB. De besproken sociale infrastructuurprojecten zijn vaak kleinschaliger en eerder ‘bottom-up’, maar je ziet wel dat USquare gelijkaardige functies vervult. Enerzijds is het een publieke ruimte geworden door het openbreken van de oude kazernemuren, waardoor Brusselaars zich de site meer en meer kunnen toe-eigenen. Anderzijds is er het tijdelijke gebruik van ruimtes en de site onder de benaming UR Square met een continu wijzigend aanbod, van yoga tot gezamenlijke diners en verschillende feesten. De uitdaging zal zijn om die flexibiliteit en openheid voor initiatieven ook in de nabije toekomst te behouden als alle gebouwen een definitieve functie hebben gekregen. Ook de rol van de VUB en ULB bij het ondersteunen van de sociale infrastructuur kan belangrijk worden. Zo is er de grote inkomhal aan de Generaal Jacqueslaan die aan de lopende band gebruikt wordt voor lezingen, recepties en tentoonstellingen, vaak breder dan alleen maar academisch. Het is op heel korte tijd een populaire plek geworden. Op de eerste verdieping is er het OpenLab, dat zich richt op het samenbrengen van burgers, niet-academische organisaties, onderzoekers en andere stedelijke actoren. Daarnaast zitten hier ook onderzoeksgroepen die een stedelijke, geëngageerde en ecologische insteek in hun DNA hebben: mijn eigen onderzoeksgroep Cosmopolis (VUB), maar ook groepen zoals SONYA en CEESE van de ULB. Dat past hier heel goed; het geeft een interessante dynamiek, ook voor de samenwerking tussen VUB en ULB. Ik ben dan ook een absolute fan van deze plek.” 

“Sommigen zeggen dat Brussel tien jaar achteroploopt bij steden als Barcelona en Berlijn. Langs de andere kant kent Brussel een heel sterk, dynamisch en divers middenveld” 

Naar welke lezing kijk jezelf in het bijzonder uit? 

“Vrijdag 7 maart spreekt Silke Van Dyk van de Universiteit van Jena. Ze deed onder andere onderzoek naar welke rol privaat eigendom speelt in de reproductie van sociale ongelijkheid. Ze geeft een presentatie over de opkomst van het nieuwe municipalisme (het streven om op gemeentelijk of stedelijk vlak een vorm van zelfbestuur te realiseren) op basis van veldonderzoek in Barcelona. Ook de laatste spreker op 4 april lijkt me zeker de moeite: Stavros Stavrides uit Athene is één van de grote namen in het debat over ‘urban commons’, dat zijn openbare ruimten die onder de directe zorg en het beheer van de gemeenschappen staan.