Yuval Noah Harari (°24 februari 1976)
Beroep: historicus, filosoof, futuroloog, auteur
Nationaliteit: Israëliër
Waarom een eredoctoraat?
(R)evolutionair denken
27 januari 2020. In de overvolle Antwerpse Lotto Arena ontvangt Yuval Noah Harari het eredoctoraat van de VUB.
Aan de grondslag ligt zijn jarenlange, diepgaande werk over het verleden en de toekomst van ons, mensen, de mensheid. Zijn kritische visie op de technologische evoluties zette de wereld aan het denken en nam hier en daar bedampte oogkleppen weg. Grote denkers als Harari zijn essentieel voor het onderwijs, zegt VUB-rector Caroline Pauwels.
Want begint wetenschap niet met vragen? Zijn die vragen niet cruciaal voor de toekomst van onze kinderen? Het zijn de jongeren van vandaag die mee vorm geven aan morgen, op zoveel vlakken. Goed geïnformeerde en schrandere burgers zijn nodig om beleidsmakers te bewegen in de juiste richting van de evolutie, en gelijkheid daarbij te respecteren. Harari is een relevante inspiratiebron voor oud, jong en nog jonger. De VUB draagt het eredoctoraat op aan elke 21’er van de 21e eeuw.
Het is niet al gelijkheid wat de klok slaat. Waar ideeën en meningen elkaar ontmoeten, is samenhang zelden in de buurt. Maar onenigheid en tegenstrijdigheden hoeven niet per definitie pejoratief te klinken. Ze laten ons ook nadenken, opnieuw evalueren, scherpen onze kritische blik aan. Ze leveren stof voor rijke discussie en weren middelmatigheid. Consistentie, het is een speeltuin voor saaie geesten.
“Consistency is the playground of dull minds.”
Over zijn carrière
De schrijvende wetenschapper
24 februari 1976. In Kirjat Ata, een voorstad van Haifa in Israël, wordt Yuval Noah Harari geboren. Hij groeit er op in een niet-gelovig Joods gezin. Harari’s honger naar kennis leidt hem naar de universiteitsbanken, waar hij na zijn studies ook een doctoraat behaalt. Het is 2005 als Harari als hoogleraar aan de slag gaat aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.
Yuval Noah Harari is een onbekende voor het grote publiek, een begenadigd wetenschapper, dat wel, maar van wereldfaam is nog geen sprake. Tot hij in 2014 boeken begint te publiceren. Sapiens: a brief history of humankind, Homo Deus: a brief history of tomorrow; 21 lessons of the 21st century en Sapiens: a graphic history katapulteren hem naar het schap van de bestsellers.
De rode draad doorheen zijn schrijven, is het gevaar van de samensmelting van biotechnologie en informatietechnologie; dat intelligente organismen - zoals wij dus - kunnen ingehaald worden door hun eigen creaties.
In zijn boeken beschrijft Harari de wereld vanaf de vroegste evolutie van de mens tot in de verre toekomst, 2050, 2100. Volgens hem verandert de wereld iedere 7 à 10 jaar en gaat dit telkens gepaard met een cultuurshock. “Hoe vaak kan een mens zich aanpassen in één leven?”
Emotionele intelligentie ziet hij als een te exploiteren gebied, een nieuw vak op school. Omdat je EQ nodig hebt om fluks de snel veranderende wereld te kunnen volgen.
Harari doet straffe uitspraken. Dat kunstmatige intelligentie een gevaar voor vrijheid en gelijkheid kan zijn, bijvoorbeeld. Dat ze mensen overbodig kan maken en dat de armere onderklasse het spit zal moeten delven voor de rijkere bovenklasse. Zijn beweringen leveren hem de stempel van onheilsprofeet en pessimist op.
De slimme koppen die technologieën ontwikkelen, benadrukken vooral het positieve van hun uitvindingen, vindt Harari. Hij ziet het onder meer als zijn taak om ook de keerzijde van de medaille te tonen. Volgens hem wordt het in de toekomst mogelijk om een mens te hacken. Algoritmes maken dan duidelijk wat hij denkt en wat hij wil. Gevolg: we zijn allen manipuleerbaar.
Facebookbedenker Mark Zuckerberg en gewezen president van de VS Barack Obama zijn grote fans van Harari. Maar uit links-liberale Israëlische hoek – het dagblad Haaretz, in dit geval – klinkt de lof iets minder uitgesproken. Daar noemen ze hem het schoothondje van de liberale elite.
Yuval Noah Harari trekt de wereld rond om lezingen en interviews te geven. In de Financial Times, The Guardian, The New York Times en The Wall Street Journal zijn regelmatig publicaties van hem terug te vinden. Hij intrigeert voor- en tegenstanders met zijn bedenking: “Ik sluit niet uit dat de mens zoals we die nu kennen, binnen een eeuw verdwenen kan zijn.”
2019. Yuval Noah Harari en zijn echtgenoot Itzik Yahav richten Sapienship op, een multidisciplinaire organisatie die pleit voor wereldwijde verantwoordelijkheid. Drie grootse uitdagingen staan in de schijnwerpers: technologische verstoring, ecologische ineenstorting en nucleaire dreiging. Sapiens wil hier de aandacht op vestigen, discussie mogelijk maken en de zoektocht naar oplossingen ondersteunen.
Wat is een eredoctoraat?
Sinds 1978 reikt de VUB elk jaar eredoctoraten uit aan persoonlijkheden met de meest diverse achtergronden die zich op een opmerkelijke manier hebben ingezet voor hun vakgebied en voor de maatschappij. Vanaf dit plechtige moment van erkenning dragen zij de eretitel van Doctor Honoris Causa van de VUB.