Willy PEERS (°1924 - 1984)
Beroep: Chirurg, verloskundige en activist
Nationaliteit: Belg
Waarom een eredoctoraat?
Mei 2015. Willy Peers krijgt, 31 jaar na zijn dood, een eredoctoraat van de VUB.
De eer van het zelfbeslissingsrecht
Het was een gemeenschappelijke eer die hem te beurt viel. Hij deelde ze postuum met zijn partner in crime Lucie Van Crombrugge, die zijn levenswerk na zijn dood voort opvolgde.
Peers ging zijn leven lang de vurige politieke en maatschappelijke strijd aan voor het recht op abortus. Mensen hebben zelfbeschikkingsrecht. Vrouwen dus ook. Ongewenst zwanger zijn, is ongewenst. Dan is oordelen veroordelen.
Voor zijn sociale ingesteldheid, zijn betrokkenheid, zijn vrijzinnig standpunt waar hij nooit van afweek, voor de tegenkantingen die hij onvermurwbaar doorstond: daarvoor is het doctor honoris causa hem van harte en in eer en geweten gegund.
Tegen de wind in moet je harder trappen. Willy Peers voelde vaak tegendruk maar legde onredelijke argumenten gracieus (en soms minder) naast zich neer. We zullen doorgaan, zong Ramses Shaffy. En zo deed Peers. Intolerantie vond hij lelijk, en daar wou hij zich nooit schuldig aan maken. Het was – onder meer - die onverdraagzaamheid die hem aanmoedigde, stimuleerde, motiveerde om te blijven knokken voor het edele doel, voor gerechtigheid voor vrouwen, voor respect voor het leven. Als dat leven ook alle kans op veilige ontluiking had.
"The intolerance of others reinforces my will to fight for the right cause."
Over zijn carrière
Voor jou, vrouw
17 maart 1924. In Kain, een dorpje in de provincie Henegouwen, ziet Willy Peers het levenslicht. Als WOII uitbreekt - Willy is op dat moment amper 16 jaar - vervoegt hij zich bij het Verzet. Hij wil zo ontsnappen aan de 'Service du travail obligatoire' (verplichte werkdienst).
1942. Willy sluit zich als achttienjarige knaap aan bij de Kommunistische Partij van België (KPB) waar hij de rest van zijn leven lid van blijft. De oorlog is nog maar net gestreden of Peers schrijft zich in aan de universiteit; hij wil dokter worden.
Dat lukt hem en met zijn diploma chirurgie en verloskunde op zak, gaat hij zich voort specialiseren in gynaecologie bij de beroemde professor Jean Snoeck. Het is daar dat Willy de wondere techniek van het pijnloos bevallen ontdekt.
Epidurale anesthesie is op dat ogenblik nog een nobele onbekende. Het pijnloze bevallen, dat de psycho-profylactische methode heet, is gebaseerd op de theorieën van Pavlov en ontwikkeld door de Russische dokter Nikolajev. Volgens hem is de angst voor en tijdens de bevalling – met heftige pijn als gevolg – geconditioneerd. Aangeleerde reflexen kunnen ook ontleerd worden, via suggesties en ademhalingsoefeningen, onder meer.
De jaren ’50 doen hun intrede en Peers trekt rond in België om lezingen te geven over de pijnloze manier van bevallen. Maar Peers is een communist en hij voelt de tegenwind blazen. Later, in ’56, haalt Paus Pius XII in een toespraak de kwestie aan en geeft – hetzij genuanceerd - zijn goedkeuring.
Willy Peers is een goalgetter. Hij vindt dat vrouwen probleemloos aan anticonceptie moeten geraken en werkt zich daarvoor in het zweet. Geen evidente zaak, want het verspreiden van reclame voor voorbehoedsmiddelen is illegaal in België. Hoewel ons land een van de weinige is waar abortus verboden is, ijvert Peers voor een legalisering ervan. Hij kijkt daarbij drie geduchte tegenstanders in de ogen: de Katholieke Kerk, de wetgevende macht en de Orde der Geneesheren.
In 1955 krijgt hij van de Orde een eerste sanctie: zijn voordrachten en zijn hulp aan vrouwen die anticonceptie willen, worden niet geapprecieerd. Groot is zijn tevredenheid als hij in ’59 wordt benoemd tot adjunct-directeur van het Centrum voor Verloskunde en Gynaecologie van de provincie Namen. Maar de Orde steekt weer stokken in zijn wielen, legt maatregelen op, en zorgt ervoor dat hij hier geen patiënten meer mag zien. Postuum, in 1985 om precies te zijn, heft het Hof van Cassatie alle strafmaatregelen op.
Vanaf 1964 is Peers lid – een zeer actief, overigens - van de 'Groupe d’Études pour une Réforme de la Médecine'. Progressieve artsen willen zo heel wat aspecten van de geneeskunde in België verbeteren en stuiten daarmee de Orde tegen de borst.
Het is 1970 en Peers begint zwangerschapsonderbrekingen uit te voeren. Zijn overtuiging is sterk en integer en hij handelt in de best mogelijke medische omstandigheden. Hij richt zijn praktijk hiervoor niet clandestien in. Het is Peers’ sociale bewogenheid en rechtvaardigheid die hem telkens tot actie aanzet, wat de gevolgen ook zijn.
Hij richt ondertussen zijn overtuigende pijlen op de binnenlandse politiek, de publieke opinie en de medische wereld. Peers deinst er niet voor terug om beslissingen van de Orde der Geneesheren continu aan te vechten, mèt advocaten. Een van hen zou in 1990 mee aan de doopvont staan van de wet die abortus uit het strafrecht houdt.
1973 zorgt voor commotie. In januari wordt Peers in voorhechtenis genomen. De aanklacht luidt: abortus bij een zevenentwintigjarig meisje met een mentale achterstand dat werd verkracht. Peers blijft 35 dagen opgesloten en zijn achterban groeit enorm. Actiecomités, protestmarsen, hongerstakingen volgen.
Peers zelf verdedigt zich met vuur. Dat abortus al langer in België gebeurt, vaak in slechte omstandigheden met de dood tot gevolg. Dat zijn respect voor het leven en de waardigheid van de vrouw en bij uitbreiding de mens van een oprechte waarachtigheid is.
Dokter Peers moet uiteindelijk niet voor de raadkamer verschijnen. Zijn bevlogen strijd zette abortus wel op de politieke agenda en zorgde voor een legalisering van anticonceptie tijdens de regering-Leburton I. In 1990 wordt ook abortus gedeeltelijk uit het Strafwetboek gehaald. Helaas deelt Willy Peers niet meer mee in de vreugde. Hij overlijdt in november 1984, na een leven vol noeste toewijding, met een eeuwige plaats in het hart van zoveel vrouwen.
Pijnloos bevallen
Hij leert de wondere techniek van pijnloos bevallen, gebaseerd op de theorieën van pavlov en het idee van geconditioneerde angst.
Commotie
Januari 1973, aanklacht luidt: abortus bij een meisje met een mentale achterstand na verkrachting. Peers wordt opgesloten, actiecomités, protestmarsen, hongerstakingen volgen.
De strijd voor abortus
Willy's strijd voor abortus zette abortus duidelijk op de politieke agenda, waardoor er eindelijk over gesproken kon worden.
Kommunist
In 1942 sluit hij zich als achttienjarige knaap aan bij de kommunistische partij van België (KPB), waar hij de rest van zijn leven lid van blijft.
Wat is een eredoctoraat?
Sinds 1978 reikt de VUB elk jaar eredoctoraten uit aan persoonlijkheden met de meest diverse achtergronden die zich op een opmerkelijke manier hebben ingezet voor hun vakgebied en voor de maatschappij. Vanaf dit plechtige moment van erkenning dragen zij de eretitel van Doctor Honoris Causa van de VUB.