Simone Veil

Waarom een eredoctoraat? 

In 2007 ontving Simone Veil het eredoctoraat van de VUB voor de moed en vasthoudendheid waarmee ze haar leven lang haar overtuigingen achternaging. 

Ontmenselijkt maar toch niet

De gruwel van de concentratiekampen beet zich vast in haar zijn, maar brak haar nooit. Uit de kwetsuren groeide het ideaal om menselijkheid nooit meer te laten ontmenselijken. Veil trotseerde de soms snijdende tegenwind bij de abortuswetkwestie, maar bleef spreken uit naam van velen zonder stem. Humanisme en de liefde voor Europa verdedigen zonder aan objectiviteit en wijsheid in te boeten: het getuigt van een doorleefde visie die de VUB continu uitdraagt. 

Simone Veil ondervond aan den broze lijve de revoltante wreedheden die een concentratiekamp typeren. Ze over- en doorleefde de horror en zag hoe indoctrinatie elk greintje fatsoen uit het menselijke verstand houwde. Ze gaf de gruwel niet meer kracht dan ie al had en kwam mentaal in opstand. Dat daar, waar het kwaad zich in al zijn vormen voltrok, het de menselijke waardigheid en respect – voor jezelf en anderen – nooit mag kraken. 

Feministisch symbool

Zelfs als iemand die abortus als een laatste redmiddel zag, zag ze het liever gelegaliseerd en veilig dan illegaal en gevaarlijk.

Minister van Gezondheid

Ze zette zich in voor gemakkelijkere toegang tot voorbehoedsmiddelen en hielp bij de legalisering van abortus.

 

Over haar carrière

Vrouw voor Europa

13 juli 1927. In Nice (Frankrijk) wordt Simone Annie Liline Jacob geboren in een Joods gezin. Haar vader is architect en ze groeit op in de bourgeoisie. Religie is een ver-van-haar-bedshow. In een interview verklaart Simone later dat ze nooit zou geweten hebben dat ze een Joodse vrouw was als de Tweede Wereldoorlog haar dat niet vreselijk duidelijk had gemaakt. 

De oorlog begint als Simone 14 is. Haar vader was soldaat geweest tijdens WOI. Het kwetst hem diep dat Maarschalk Pétain, die vanuit Vichy het Duits protectoraat in Frankrijk bestuurt en een held was ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, een anti-Joodse wetgeving invoert. Maar vader Jacob is plichtsgetrouw en geeft netjes aan dat zijn gezin Joods is.

In 1943 komt de eerdere vrije zone in handen van de Duitsers en op een avond in maart 1944 wordt Simone tegengehouden voor een controle. Haar vals identiteitsbewijs laat haar in de steek en ze wordt opgepakt. De Gestapo ontdekt de rest van het gezin en brengt Simone, haar moeder, broer en één zus naar het interneringskamp in Drancy (Frankrijk).  

Begin april zit ze met haar moeder en zus op een transport richting Auschwitz-Birkenau (Polen). Alleen de dochters Jacob - één zus zit bij het verzet - overleven de verschrikking van de oorlog. 

1945. Simone gaat studeren in Parijs en valt als een blok voor medestudent Antoine Veil, ook een Jood, waarmee ze in 1946 trouwt. Omdat Antoine een diplomatieke functie heeft, verhuist het gezin Veil, dat ondertussen vijf leden telt, naar Wiesbaden. Ze beschouwen nazi’s en Duitsers als aparte groepen en zijn al vroeg voorstander van Frans-Duitse toenadering. 

Simone heeft er de aard niet naar de vrouw aan de haard te zijn. Ze wil advocaat worden, maar haar echtgenoot vindt dat geen job voor een moeder. Omdat in Antoines kringen wordt neergekeken op advocaten, luidt het compromis: de magistratuur. Bij Justitie is ze verantwoordelijk voor gevangenissen. Met haar eigen ervaringen voor altijd scherp in het geheugen, zet ze zich in voor een betere behandeling van gevangenen. 

Het gezin Veil is politiek bewust. Simone neigt naar centrumlinks; ze beschouwt zichzelf als een liberaal en haalt haar neus op voor Charles de Gaulle. Als Pompidou president wordt, kan haar loopbaan – en die van haar man Antoine – pas goed van de grond komen. Na de dood van Pompidou neemt Giscard d’Estaing het stuur van Frankrijk over. Onder diens bevoegdheid draagt premier Chirac Simone voor als minister van Gezondheid. Ze is de eerste vrouw die deze post bekleedt. 

Minister Simone Veil ijvert voor meer mogelijkheden om aan anticonceptiemiddelen te geraken. Ze zorgt ervoor dat een wetsvoorstel om abortus wettelijk toe te staan, groen licht krijgt. Ook al vindt ze het een uitzondering, een laatste redmiddel: het is beter om het legaal en in veilige omstandigheden uit te voeren. Begin ’75 wordt de 'wet-Veil' dan ook echt wet. Simone is meteen Frankrijks bekendste minister en het symbool van feminisme. 

We schrijven 1979. Voor het eerst kiezen de burgers van de Europese Gemeenschap zelf de leden van het Europees Parlement. Veil is er de eerste vrouwelijke voorzitter tot 1982 en blijft er voort zetelen tot 1993. Aan haar pro-Europese gezindheid twijfelt niemand. Na de parlementsverkiezingen van datzelfde jaar, wordt Veil nog één keer minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. 

Simone Veil zetelt nog als lid in de Grondwettelijke Raad en wordt voorzitster van de 'Fondation pour la mémoire de Shoah', die ervoor zorgt dat de Jodenvervolging tijdens WOII nooit vergeten wordt. In 2007 legt ze beide functies neer en begint haar mémoires te schrijven.  

Ze verrast datzelfde jaar vriend en vijand door - ondanks haar uitgesproken liberale houding - toch haar steun te betuigen voor de uiterst conservatieve presidentskandidaat Sarkozy. 

In juni 2017 zegt Simone Veil de aarde vaarwel. Haar uitvaart is een nationale plechtigheid waarbij president Macron spreekt. Samen met haar echtgenoot vindt ze rust in het Parijse Panthéon, waar beroemde Fransen aan hun eeuwige slaap bezig zijn. 

Vanuit de Europese geschiedenis

Na de concentratiekampen overleefd te hebben, werkte ze zich omhoog tot minister van gezondheid.

1981: Internationale Karelsprijs Aken
Een prijs voor bijdragen aan de europese eenwording.
1984: Four Freedoms Award
Vrijheid van spreken en meningsuiting, vrijheid om een god te aanbidden, vrijwaring van gebrek, vrijwaring van vrees.