Sihem BENSEDRINE (°1950)
Beroep: Journaliste en mensenrechtenactiviste
Nationaliteit: Tunesische
Waarom een eredoctoraat?
Op 3 mei 2018 in de BOZAR in Brussel krijgen mensenrechtenactivisten Sihem Bensedrine en Pierre Claver Mbonimpa hun eredoctoraat van de VUB.
Met de moed der hoop
3 mei 2018. Het is de vierde editie van Difference Day van de VUB en de ULB, een jaarlijks evenement naar aanleiding van de Werelddag van de Persvrijheid. Sihem Bensedrine staat als geen ander symbool voor de strijd voor vrijheid van meningsuiting, voor haar humanistisch streven naar rechten voor elke mens. Het zijn waarden die de VUB en de ULB tot in hun kern benadrukken. Sihem Bensedrine ondervond repressie aan den lijve maar niets heeft haar ooit weerhouden om wanhoop voor hoop te verruilen. Met de moed der hoop, wordt het schier onmogelijke opnieuw mogelijk.
Eerlijk denken en eerlijke reflectie is nodig
Het beweegt daar, in veel Noord-Afrikaanse landen en het Midden-Oosten (Mona). 9/11 veranderde alles. Als Sihem Bensedrine spreekt, neemt ze geen blad voor de mond. De angst voor terrorisme en de te snelle link die in die context met iedereen van Arabische afkomst wordt gelegd, is buiten de oevers van de realiteit getreden. Alles wordt gezien als een veiligheidsprobleem. Controles verhogen, zo ook discriminatie. De Europese houding ten opzichte van de Mona-staten is enorm gemengd. Nochtans ziet Bensedrine Europa een cruciale rol spelen bij het implementeren van overzeese vrijheid, vrijhandel en economische integratie. Als alle partijen naar elkaar te luisteren met respect en wederzijds begrip, kan elk belang een even centrale plaats krijgen. Percepties veranderen, is nooit gemakkelijk. Eerlijk denken en eerlijke reflectie is nodig.
“European attitudes towards North African and Middle Eastern countries are incredibly mixed.”
Over haar carrière
Strijd van voor- en tegenspoed
1980. Sihem Bensedrine gaat als verslaggeefster aan de slag bij het onafhankelijke Tunesische tijdschrift Le Phare. Maar het blad gooit het bijltje erbij neer en Bensedrine belandt als politiek leider in Maghreb en daarna bij het tijdschrift Réalités.
In 1983 legt Maghreb de persen van het blad stil omwille van de voedselrellen en Bensedrine wordt hoofdredacteur van Gazette Touristique. Ze stampt l'Hebdo Touristique uit de grond en houdt tegelijkertijd een oogje in het zeil bij de oppositiekrant El Mawkif.
In 1988 richt ze uitgeverij Arcs op, maar de crisis rond mensenrechten duwt haar in 1992 naar het faillissement. Bensedrine wordt in 1998 literaire chef van de uitgeverij Noir sur Blanc. Datzelfde jaar sticht ze samen met een aantal anderen de Conseil National pour les Libertés en Tunesie. Deze ngo zet zich volop in voor de bescherming van mensenrechten en Sihem Bensedrine wordt er de belangrijkste woordvoerster.
Maar vanaf 1999 krijgen zij en haar bedrijven snijdende politieke en gerechtelijke tegenwind met verbeurdverklaring en vernietiging van eigendommen, een lastercampagne waarin ze wordt geportretteerd als prostituee. Reden: de persvrijheid die zij zeer letterlijk neemt en haar onverminderde strijd voor mensenrechten.
Ondertussen zijn de eeuwen gewisseld. Samen met journaliste Naziha Réjiba begint ze in 2000 het online tijdschift Kalima. Een jaar later zijn beide dames de grondleggers van de groep Observatoire de la Liberté de la Presse, de L'Édition et de la Création (OLPEC), die opkomt voor de persvrijheid.
In juni 2001 wordt Bensedrine geïnterviewd voor het in Londen gevestigde 'Al Mustaquilla'-televisiestation. Ze vertelt er openlijk – en kritisch - over de schending van de mensenrechten en de gerechtelijke corruptie in Tunesië. Een paar dagen later wordt ze gearresteerd op de luchthaven van Tunis. Ze krijgt de beschuldiging “verspreiden van vals nieuws met de bedoeling de openbare orde te verstoren, laster en het ondermijnen van de gerechtelijke instelling” te slikken. Bensedrine gaat voor een maand achter de tralies.
Risicovol journalisme: Human rights journalism under threat
Ere aan vervolgde journaliste: Oxfam Novib/PEN Award 2005
Onthulster: Alison Des Forges Award 2011
De jaren verstrijken en Sihem Bensedrine krijgt deugddoende erkenning en meerdere prijzen voor haar nobele rol als mensenrechtenactiviste en haar pittige strijd voor persvrijheid. Sinds 2014 staat ze aan het hoofd van de Tunesische waarheids- en verzoeningscommissie Instance Vérité & Dignité. Die onderzoekt de schending van mensenrechten door de Tunesische overheid en luistert naar getuigenissen van gemartelde slachtoffers. De commissie streeft naar een verzoening in Tunesië na het einde van de dictatuur daar. Wraak is geenszins het doel, wel het vastleggen van de geschiedenis.
Wat is een eredoctoraat?
Sinds 1978 reikt de VUB elk jaar eredoctoraten uit aan persoonlijkheden met de meest diverse achtergronden die zich op een opmerkelijke manier hebben ingezet voor hun vakgebied en voor de maatschappij. Vanaf dit plechtige moment van erkenning dragen zij de eretitel van Doctor Honoris Causa van de VUB.