Frie LEYSEN (°1950 - 2020)
Beroep: Festivaldirecteur en curator
Nationaliteit: Belgische
Waarom een eredoctoraat?
In 2007 ontving Frie Leysen het eredoctoraat van de VUB van prof. dr. Els Witte.
Une grande dame
Het was haar onorthodoxe, inspirerende en gedurfde rol in de kunstwereld die de universiteit ertoe aanzette haar te onderscheiden met de titel van Doctor Honoris Causa. De kunsthistorica excelleerde door haar majeur aandeel in het internationaal aankleden van deSingel en later het succes van het biculturele kunstenfestivalproject in Brussel.
Leysen joeg vurig haar ideaal na om van Brussel een ontmoetingsplek van meerdere gemeenschappen te maken. Ze streefde naar een open, internationaal cultuurklimaat, zonder hokjesdenken en communautaire breuklijnen. Niemand verliest zijn eigen identiteit door zich open te stellen voor die van een ander, vond ze. Au contraire. Het zijn maatschappelijke visies die aan de VUB fundamenteel ingeademd worden.
Frie Leysen wilde Brussel onderdompelen in een cultuuraanbod dat de hoofdstad van Europa waardig was. Ze liet Europeanen van andere culturen proeven, ontkrachtte de onwetendheid en angst ervoor. Ze trok de wereld rond en bracht de rijkdom van haar ervaringen naar Brussel.
Kunst spreekt een universele taal, die multidimensionaal gehoord, gezien en geïnterpreteerd wordt. Ze overstijgt verschillen en verenigt kwetsbaarheid en kracht, afkeer en verwondering.
Frie Leysen gebruikte kunst en theater als middel voor integratie en begrip. Met haar quote “Disturbing, not pleasing, should be art’s role” bedoelt ze dat kunst niet per definitie moet behagen. Ze moet een afspiegeling zijn van onze samenleving: wat rauw is, rauw durven tonen; wat schoon is, schoon mogen laten zijn.
Theater is een levende kunstvorm en ook grote kunstenaars maken dingen die niet fantastisch zijn. Dat is een risico dat ze moeten durven nemen. Kunst past zich niet aan het publiek aan, het publiek wel aan de kunst.
Talent of aanleg?
De verwantschap met kunst en cultuur is bij de familie leysen meer dan een toevallige aanwezige.
Jong verlies
Na het verlies van haar vader op jonge leeftijd blijft frie achter met haar acht broers en zussen. Haar moeder zal hun vanaf nu alleen moet opvoeden.
"Disturbing, not pleasing, should be art's role."
Over haar carrière
Kunst voor het publiek
In 1980 stichtte ze het kunstencentrum 'desingel' in Antwerpen, in 1994 helpt ze bij het oprichten van het brusselse 'kunstenfestivaldesarts' en nog vele anderen.
1991: Arkprijs van het vrije woord
2003: Prijs van de vlaamse gemeenschap, voor algemene culturele verdienste
2019: Effe lifetime achievement award
Kosmopoliet in kunst
Kruipt het bloed waar het niet gaan kan? De verwantschap met kunst en cultuur is bij de familie Leysen meer dan een latent aanwezige. Vader Bert Leysen is de allereerste programmadirecteur televisie van het N.I.R. (Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep), de huidige VRT.
Frie leert al op piepjonge leeftijd dat onomkeerbaar niet omkeerbaar is. Haar vader komt in 1959 om het leven bij een zwaar verkeersongeval en laat haar moeder met de negen kinderen verweesd achter. Maar zijn inspirerende gedachtegoed sterft niet mee. Fries tweelingbroer Johan wordt een van Belgiës bekendste internationale acteurs, Bert is internationaal televisiemaker, wijlen Kris (toenmalig) BRT-producer.
Frie zelf trekt naar de Leuvense universiteit, waar ze in 1976 afstudeert als licentiate oudheidkunde en kunstgeschiedenis. Ze gaat een paar jaar aan de slag als medewerkster bij het Festival van Vlaanderen, is actief bij BRT3 en freelancet voor de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel en Antwerpen.
In 1980 richt ze in Antwerpen het kunstencentrum deSingel op. Ze is er de eerste directeur en zet gedurende haar elfjarige betrokkenheid de organisatie voor altijd op de internationale kaart.
De tijd voor nieuwe uitdagingen breekt aan. Samen met Guido Minne is ze de stichtende kracht achter het tweetalige 'Kunstenfestivaldesarts', dat in 1994 voor de eerste keer plaatsvindt. Het staat volledig in het teken van eigentijds(e) theater, performance, dans, film en beeldende kunst en geniet bekendheid tot ver over de landsgrenzen heen. Frie leidt de organisatie tot 2004 en geeft dan de fakkel door.
Ze richt haar artistieke pijlen vanaf nu op internationale kunstevenementen. Ze wordt curator bij 'Young Arab Theatre Funds', een instelling die op de barricades staat voor hedendaagse kunstenaars binnen de Arabische wereld. Ze concentreert er zich op het multidisciplinaire festival 'Meeting Points', dat in 2007 in negen Arabische steden de kunstscene verblijdt.
Haar palmares wordt rijker, voller en breder door haar rol als curator van het Duitse 'Theater der Welt' (2010), artistiek directeur van de 'Berliner Festspiele' (2012) en theaterdirecteur van de 'Wiener Festwochen' (2013-2014). Na haar vroegtijdig vertrek daar geeft ze in een open brief haar ongezouten mening over het gebrek aan visie en transparantie bij de festivalweken.
In 2014 kruipt ze achter het figuurlijke stuur van het 'Asian Arts Theatre' in Gwangju, Zuid-Korea. Ze is er – alweer - de eerste buitenlandse directeur in de cultuursector. In 2015 is ze medecurator van het festival 'Ashkal Alwan' in Beiroet. De openingsdag zorgt voor zowel inspiratie en verbijstering, wanneer de stad wordt dooreengeschud door een dubbele bomaanslag.
Voor het Fonds Podiumkunsten programmeert ze sinds 2012 de internationale tourneereeks 'Get Lost'. Die laat het Nederlandse publiek theatermakers omarmen die het anders nooit zou ontmoeten.
Wat is een eredoctoraat?
Sinds 1978 reikt de VUB elk jaar eredoctoraten uit aan persoonlijkheden met de meest diverse achtergronden die zich op een opmerkelijke manier hebben ingezet voor hun vakgebied en voor de maatschappij. Vanaf dit plechtige moment van erkenning dragen zij de eretitel van Doctor Honoris Causa van de VUB.