Bronislaw Geremek

Waarom een eredoctoraat? 

In 1991 reikte de VUB een eredoctoraat uit aan Bronislaw Geremek.

Ga en verenig u

De waardering voor Geremek's bijdrage aan de opbouw van Europa was groot. Bronislaw Geremek liet zien hoe vrije geesten denken en vreedzaam handelen. Zijn strijd voor de vrijheid gaf uiting aan wie hij was: een man die geloofde in vereniging in plaats van afscheiding en democratie het ultieme voorbeeld vond van goeds voor iedereen.

Hij stond dicht bij Europa en dicht bij zijn land Polen. Zonder afbreuk te doen aan de liefde voor allebei.

Een voor allen en allen voor een. Toen schrijver Alexandre Dumas zijn musketiers via woorden het leven inblies en hen met deze uitspraak eeuwige roem bezorgde, legde hij ontegensprekelijk een punt van reflectie vast.

Met trouw en broederschap geraakt de wereld ver en verder. Wie na ons komt, kleurt de toekomst. Ons Europa moet een realistisch sprookje zijn voor jongeren dat door het creëren van een veilig en vredevol kader het ontwaken van morgen garandeert.

Over zijn carrière

Meermaals geprezen democraat

Zowel op Europees vlak als in zijn thuisland, polen, oogstte deze democraat respect.

Traumatische jeugd

Zijn vader laat het leven in Auschwitz, hijzelf wordt warschau uitgesmokkeld als klein kind.

Kom, communisme

6 maart 1932. In het Poolse Warschau wordt Bronislaw Geremek geboren als Benjamin Lewertow. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, laat zijn vader jammerlijk het leven in concentratiekamp Auschwitz. Samen met zijn moeder wordt Benjamin uit het getto van Warschau gesmokkeld. Het duo vindt onderdak bij Stefan Geremek, die later met zijn mama trouwt en aan wie Bronislaw zijn naam te danken heeft.  

Zijn traumatische verleden weerhoudt Geremek er niet van grote ambities te koesteren. Hij gaat naar de universiteit en doctoreert er later. Zijn wetenschappelijk werk gaat over de geschiedenis van de cultuur en de middeleeuwse samenleving. Hij wijdt er een resem artikels, lezingen en boeken aan. 

We schrijven 1950 als Geremek zich aansluit bij de Poolse Communistische Partij. Hij krijgt ook de rol toegewezen van tweede secretaris van de Basic Party Organisation (POP) van de partij aan de universiteit van Warschau. Maar als in 1968 de andere Warschaupactlanden Tsjecho-Slowakije binnenvallen, trekt hij zich uit protest terug uit de partij. 

Geremek richt de Society for Educational Courses op en geeft er zelf ook lezingen. Het zijn de jaren ’70 en hij wordt beschouwd als een van de leidende figuren in de Poolse oppositie. Hij sluit zich aan bij protestbewegingen en is adviseur van de vakbond en politieke partij die vertaald 'Solidariteit' heet. De partij slaagt erin om het communistische regime vreedzaam tot straffe concessies te bewegen, maar daar hebben de communistische machthebbers in Moskou geen oren naar. Onder druk van de Sovjet-Unie kondigt generaal Jaruzelski de staat van beleg af en verbiedt de 'Solidariteit' en andere oppositiebewegingen.  

Geremek vliegt voor een jaar de gevangenis in. Het is december 1982 wanneer hij vrijkomt. Hij wordt adviseur bij het illegale 'Solidariteit' en werkt nauw samen met latere president Lech Walesa. Maar helaas, in 1983 wordt hij opnieuw gearresteerd.  

Eind jaren ’80. Bronislaw Geremek zetelt in een commissie die voorstellen doet voor een vreedzame, democratische hervorming van Polen en speelt een centrale rol bij de debatten tussen 'Solidariteit' en de overheid. Hij richt mee de Democratische Unie (daarna Vrijheidsunie, vandaag de Democratische Partij) op en is van ’90 tot ’97 fractieleider van zijn partij. Hij zetelt voorts ook nog in verschillende commissies. Als in 1997 een nieuwe regering wordt gevormd, wordt bij minister van Buitenlandse Zaken - onder premier Buzek - en tekent in maart 1999 in naam van zijn land het toetredingsverdrag tot de NAVO. Hij is later ook lid van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa in het Europees Parlement. 

Quasi heel zijn loopbaan is Geremek verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis van de Poolse Academie van Wetenschappen. Van 1955 tot 1985 is dat. Daartussen, van 1960 tot 1965, doceert hij aan de Parijse Sorbonne en is hij manager van het Poolse cultuurcentrum Aldaar. Geremek krijgt heel wat eredoctoraten, van de universiteiten van Bologna (Italië), Utrecht (Nederland), de Sorbonne (Parijs), Columbia University (New York) en nog een paar meer.  

In de jaren die volgen is Bronislaw Geremek gasthoogleraar aan het Collège de France, lid van de Academia Europea, de PEN-club, de Société Européenne de Culture, fellow van Collegium Invisible en meer. Tot aan zijn laatste adem is hij hoogleraar en voorzitter van de leerstoel Europese beschaving aan het Europacollege. 

13 juli 2008. Bronislaw Geremek is op weg naar Brussel, als het noodlot toeslaat. Hij krijgt een auto-ongeluk nog voor hij Polen buiten is en overlijdt. 

1950: Poolse communistische partij

Geremek sluit zich in 1950 aan bij de Poolse communistische partij. Hij verlaat deze weer als het warschaupact Tsjecho-Slowakije binnenvalt.

Society for educational course

Leiding en lezingen in de poolse oppositie.

'Solidariteit'

Vreedzame, democratische hervorming van polen.