Mathieu Vinken, professor in het Laboratorium van in-vitro Toxicologie en Dermato-Cosmetologie van de Vrije Universiteit Brussel, samen met doktoraatsstudent Raf Van Campenhout, ontwikkelde een techniek op basis van nanobody-technologie om leverinflammatie (ontsteking) tegen te gaan. Nanobodies of ‘single domain antibodies’, zijn fragmenten van antilichamen die selectief kunnen binden met een specifiek antigeen. Omdat ze eenvoudig te produceren zijn, en zeer specifiek interageren, worden ze reeds veelvuldig gebruikt voor verschillende biotechnologische, therapeutische en diagnostische toepassingen.
“Tijdens een vorig onderzoeksproject gefinancierd door een ERC Starting Grant, had mijn team ontdekt dat een bepaald type moleculen, zogenaamde pannexines, een belangrijke rol spelen bij bepaalde inflammatoire ziektes”, zegt Vinken. “Pannexines zijn tube-achtige moleculen die zich op het celmembraan bevinden. In een gezonde toestand zijn die tubes gesloten, maar bij ziekte gaan ze open, laten ze stoffen door, en treedt er ontsteking en uiteindelijk ook celdood op. Door nanobodies te gebruiken, kan het openen van die pannexine tubes onderdrukt worden, en wordt de ontstekingsreactie onderbroken.”
Vinken krijgt een bijkomende financiering, een ERC Proof of Concept en een FWO onderzoeksbeurs, om de nanobody-technologie verder uit te werken. Hij werkt samen met professor Nick Devoogdt en postdoctoraal onderzoeker Timo De Groof van de onderzoeksgroep Moleculaire Imaging en Therapie van de VUB. Devoogdt en De Groof zijn gespecialiseerd in de aanmaak en visualisatie van nanobodies. “De VUB heeft een lange traditie van onderzoek naar nanobodies”, zegt Devoogdt. “Die traditie begon met Professor Raymond Hamers. Hij ontdekte in 1989 samen met zijn vrouw Cécile Casterman en met Serge Muyldermans dat het bloed van kamelen en dromedarissen een kleiner soort antilichamen bevat. De ontdekking leidde tot verschillende spin-offs, en verschillende innovatieve therapeutische behandelingen. Door het werk van Mathieu Vinken hebben we een volgende veelbelovende onderzoeksrichting ontdekt. Concreet konden we aantonen dat de nanobody-technologie veel beter werkt bij een overdosis paracetamol dan de huidige remedie met acetylcysteine.”
“De nanobodies sluiten de pannexines met ongeziene efficientie.” concludeert Mathieu Vinken. Voorlopig werd het onderzoek uitgevoerd in vitro en op een muismodel. In een volgende stap zullen eventuele bijwerkingen onderzocht worden in een klinische studie. Uiteindelijk zal ook het potentieel van de pannexine specifieke nanobodies onderzocht worden om in combinatie met andere middelen complexere ziektebeelden te behandelen. De bevindingen werden op 11 oktober gepubliceerd in Journal of Nanobiotechnology. Het team heeft tevens een octrooiaanvraag ingediend met oog op verdere (commerciële) ontwikkeling van de technologie en het aantrekken van investeerders of bedrijfspartners voor samenwerking.
Referentie:
Van Campenhout, R., De Groof, T.W.M., Kadam, P. Brenda R. Kwak, Serge Muyldermans, Nick Devoogdt & Mathieu Vinken Nanobody-based pannexin1 channel inhibitors reduce inflammation in acute liver injury. J Nanobiotechnol 21, 371 (2023). https://doi.org/10.1186/s12951-023-02137-1