Vlaamse universiteiten worden nog te vaak beoordeeld op basis van hun posities in ranglijsten. Een nieuwe studie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) laat zien dat die vergelijkingen onnauwkeurig zijn, omdat ze de omvang van universiteiten niet meenemen. Het bevestigt dat - ongeacht hun uiteenlopende posities op die ranglijsten - KULeuven, UGent, UAntwerpen en VUB tot de absolute top behoren in hun categorie, zowel wat betreft wetenschappelijke publicaties als het verwerven van Europese onderzoekssubsidies.
Deze week verschijnt de nieuwe Times Higher Education (THE) World University Ranking. Dergelijke ranglijsten - die een rangorde opmaken van universiteiten aan de hand van diverse indicatoren - zijn om verschillende redenen omstreden; de methodologie is vaak onduidelijk en er is teveel nadruk op reputatie eerder dan objectieve criteria.
Toch worden Vlaamse universiteiten nog te vaak beoordeeld volgens die ranglijsten, met KU Leuven en UGent doorgaans als koplopers, gevolgd door UAntwerpen en de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Een nieuwe studie van de VUB toont echter aan dat dit een vertekend beeld geeft van de eigenlijke verschillen tussen universiteiten, omdat de belangrijkste factor – de grootte – niet in acht wordt genomen.
De beknopte studie, opgezet door het Data Office van de VUB, vergelijkt de prestaties van Vlaamse universiteiten met alle Europese universiteiten van vergelijkbare grootte (maximaal 25% groter) en kijkt daarbij zowel naar het aantal studenten als onderzoekers. De resultaten zijn opmerkelijk en wijzen erop dat het onnauwkeurig is om op basis van ranglijsten te spreken over kwaliteitsverschillen tussen Vlaamse universiteiten.
“De studie toont aan dat bekende ranglijsten zoals THE niet zozeer kwaliteit meten, maar vooral grootte”, stelt VUB-vicerector Onderzoek Pieter Ballon. “Het bevestigt dat de vier grootste Vlaamse universiteiten - waarbij UHasselt is weggelaten wegens een gebrek aan vergelijkbare instellingen met volledige gegevens - ondanks hun verschillende posities in de ranglijsten, allemaal tot de absolute top in hun categorie behoren, zowel qua publicaties als qua binnenhalen van Europese beurzen. Het is opmerkelijk dat de VUB, ondanks een lagere ranking in THE-lijst, vaak beter presteert dan grotere Vlaamse universiteiten als we de grootte in rekening brengen. De VUB heeft een vergelijkbare toppositie ten opzichte van soortgelijke universiteiten als KU Leuven, met betrekking tot erkenning door Europese beoordelaars. Zo staat de VUB op de tweede plaats van alle universiteiten van vergelijkbare omvang als het gaat om het verwerven van Europese onderzoeksbeurzen, en behoort het tot de top-15 qua wetenschappelijke publicaties.”
Vandaag telt de VUB 21.200 studenten en 3.274 onderzoekers. Ter vergelijking, de grootste universiteit in Vlaanderen, KU Leuven, telt 65.526 studenten en 10.432 onderzoekers. Vlaamse universiteiten werden in de studie vergeleken met Europese universiteiten van vergelijkbare grootte, met variërende aantallen tussen 141 en 380.
Positie van Vlaamse universiteiten vergeleken met universiteiten van maximaal 25% grotere omvang
| Universiteit | Publicaties (CWTS Leiden ranking) | Europese beurzen (Horizon Europe) | Europese beurzen (Horizon 2020) | THE-ranglijst (incl. reputatie) |
| KU Leuven | 5e plaats | 1e plaats | 3e plaats | 9e plaats |
| UGent | 4e plaats | 4e plaats | 7e plaats | 19e plaats |
| UAntwerpen | 10e plaats | 10e plaats | 9e plaats | 9e plaats |
| VUB | 14e plaats | 2e plaats | 6e plaats | 32e plaats |
Achtergrondinformatie
- Times Higher Education (THE) World University Rankings: THE beoordeelt universiteiten op vijf parameters: onderwijs (de leeromgeving), onderzoek (volume, inkomsten, reputatie), citaties (impact onderzoek), internationale uitstraling (staff, studenten en onderzoek) en industriële inkomsten (kennisoverdracht). De ranglijst wordt wereldwijd gebruikt maar ook bekritiseerd omdat het instellingen met grote onderzoeksbudgetten bevoordeelt en mondiale vergelijkingen maakt die mogelijk de contextuele verschillen tussen universiteiten over het hoofd zien.
- CWTS Leiden Ranking: De ranglijst is samengesteld door het Centrum voor Wetenschap en Technologiestudies (CWTS) van de Universiteit Leiden. Het richt zich puur op wetenschappelijke impact en samenwerking, met gebruik van bibliometrische indicatoren, zoals het aantal publicaties en het aantal citaties. In tegenstelling tot andere ranglijsten vertrouwt CWTS niet op reputatieonderzoeken of subjectieve beoordelingen, waardoor het een meer datagestuurde aanpak biedt. De ranking staat bekend om het bieden van meer genuanceerde inzichten in wetenschappelijke prestaties door het opnemen van veld-genormaliseerde indicatoren.
- Horizon Europe: Het financieringsprogramma van de Europese Unie voor onderzoek en innovatie, met een budget van €95,5 miljard voor de periode 2021-2027. Het ondersteunt de ontwikkeling van wetenschappelijk onderzoek, technologische innovatie en projecten gericht op het oplossen van wereldwijde uitdagingen zoals klimaatverandering en gezondheidszorg. Universiteiten die deelnemen aan Horizon Europe werken vaak samen in internationale onderzoekssamenwerkingsverbanden, wat een belangrijke factor is voor hun onderzoeksoutput en -impact.
- Horizon 2020: Het onderzoeks- en innovatiefinancieringsprogramma van de Europese Unie dat liep van 2014 tot 2020, met een budget van bijna €80 miljard. Het belangrijkste doel was om economische groei te stimuleren en banen te creëren door te investeren in baanbrekend onderzoek en innovatieve projecten die maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, energie-efficiëntie, gezondheid en digitale technologieën aanpakken.