Met een jasje en meubelcollectie van mycelium gaan doctoraatsonderzoekers Annah-Ololade Sangosanya en Anouk Verstuyft naar de Milan Design Week. Of hoe onderzoek naar de wortelstructuur van fungi hand in hand kan gaan met design.
Voor het project "Macro Fungal Skins" ontwikkelde Annah-Ololade Sangosanya een volledig nieuwe jas die bewijst dat mycelium geschikt is als textiel voor technisch verfijnde mode. Anouk Verstuyft richtte zich op interieurdesign met haar meubelcollectie "Fungal Functions". Haar onderzoek toont aan dat mycelium niet alleen functioneel en duurzaam is, maar ook esthetisch aantrekkelijk kan zijn. Beiden maken deel uit van de onderzoeksgroep Microbiologie, onder leiding van Prof. Eveline Peeters en Prof. Elise Vanden Elsacker.
Deze week presenteren jullie twee geslaagde eindproducten op de Milan Design Week. Hoeveel research is hier eigenlijk aan vooraf gegaan?
Anouk: “Prof. Elise Vanden Elsacker richtte het myceliumteam binnen de onderzoeksgroep Microbiologie op in 2017. Elise heeft een achtergrond in architectuur. Van bij het begin hanteerde ze daardoor een interdisciplinaire aanpak en bracht ze bio-ingenieurs samen met ontwerpers. Annah-Ololade en ik kwamen er een jaar geleden bij. Onze onderzoekslijnen waren toegespitst op de ontwikkeling van de jas en de meubelcollectie, maar bouwden verder op de jaren onderzoek die eraan voorafgingen."
Annah-Ololade: “Voor het materiaal van het jasje was er bijvoorbeeld al veel werk verricht door Simon Vandelook. Ik leerde het proces van hem en onderzocht hoe ik het materiaal kon optimaliseren voor een jasje.”
Wat maakt mycelium in jullie ogen zo dankbaar om mee te werken?
Annah-Ololade: “Waar te beginnen?! Mycelium is heel veelzijdig, met de schimmeldraden kun je zowel composieten maken als lappen huid die doen denken aan leder. Het is bovendien een duurzaam materiaal in de ontwikkeling en het is volledig afbreekbaar.”
Anouk: “Vergeet niet dat mycelium een levend organisme is. Dat is wat mij initieel fascineerde.”
Anouk Verstuyft toont haar meubelontwerpen.
“Het grote publiek associeert schimmels nog met rotting en dood"
Dat klinkt fascinerend. Leeft zo’n jasje of meubelstuk dan ook?
Anouk: “Voorlopig niet. Het materiaal ondergaat aan het einde nog een hittebehandeling, zodat het niet meer verandert. Maar het in leven houden, geeft veel mogelijkheden. Mycelium kan groeien op afval of zelfs afvalwater zuiveren van toxische stoffen. Zo sla je twee vliegen in een klap. Je recycleert of je doet aan waterzuivering tijdens het proces. Het kussen van mijn stoel bijvoorbeeld is gegroeid op en ontstaan uit landbouwafval.”
Annah-Ololade: “Mocht mycelium leder ooit blijven ‘leven’, zal het misschien mogelijk zijn dat het zichzelf kan repareren. Het zou fantastisch zijn dat het zelf gaatjes zou kunnen dichten. Binnen de onderzoeksgroep bekijken we momenteel hoe dat op een gecontroleerde manier zou kunnen gebeuren.”
Anouk: “Sommige mensen zijn afgeschrikt door het woordje ‘levend’, maar kijk eens rond. Mijn tafel is gemaakt van hout, maar dat hout was ook ooit een levend materiaal. Pas als het wordt gekapt, wordt het inactief. Hetzelfde met echt leder. Ooit was het de levende huid van een koe.”
“Mycelium kun je wel richting geven, maar het is niet de mens die het finaal vormgeeft, het vormt zichzelf. Dat intrigeert artiesten en designers”
Is het brede publiek er klaar voor om een kledingstuk of interieuritem van schimmeldraden in huis te halen?
Annah-Ololade: “Het grote publiek associeert schimmels inderdaad nog met rotting en dood. Veel mensen vergeten hoe belangrijk schimmels zijn voor ons ecosysteem. We kunnen niet zonder. Met onze collecties hopen we bij te dragen aan een positieve beeldvorming.”
Anouk: “Uit studies blijkt dat mensen ook moeite hebben met het organische en heterogene uitzicht van het materiaal. Er zitten veel onregelmatigheden in de textuur en kleur en daar zijn we niet aan gewend. In mijn onderzoek en in het ontwerp van het meubilair heb ik daarom ook veel aandacht besteed aan het verbeteren van de esthetiek.”
Detail van het jasje van Annah-Ololade Sangosanya.
Zijn andere designers geïnteresseerd om met mycelium te werken?
Annah-Ololade: “Ik voel wel dat er interesse is. Bij modeontwerpers is er vandaag veel aandacht voor duurzaamheid. Werken met mycelium sluit daar perfect bij aan. Mycelium geeft ook een nieuwe blik op design. Vroeger ging design om de mens die dingen ontwerpt en de controle heeft. Mycelium kun je wel richting geven, maar het is niet de mens die het finaal vormgeeft, het vormt zichzelf. Dat intrigeert veel artiesten en designers.”
Anouk: “Je ziet het ook in onze onderzoeksgroep. We krijgen regelmatig aanvragen voor samenwerkingen met kunstenaars en designers. Dat zorgt vaak voor nieuwe ideeën.”
In een informatiebrochure over mycelium schreef je een paar jaar geleden dat wetenschappers en designers niet altijd dezelfde taal spreken. Wat bedoel je daarmee, Anouk?
Anouk: “Ik heb een achtergrond in productontwikkeling. Op Erasmus aan Aalto University in Finland kwam ik in aanraking met mycelium. Achteraf heb ik aan Universiteit Antwerpen een masterthesis over mycelium gemaakt. Mijn eerste keer in een labo kwam als een shock. Als designer was ik gewend om heel hands-on te werken. Ik had geen schrik om vuil te worden en te experimenteren met prototypes. Labowerk is heel precies en steriel. Het was een uitdaging voor mij. En het omgekeerde is dat vaak ook. Maar de jarenlange interdisciplinaire samenwerking in dit team maakt dat we elkaars sterktes kennen en daar ook goed gebruik van weten te maken. Bovendien stimuleren Elise en Prof. Eveline Peeters ons om die beide kanten ook in onszelf te ontwikkelen.”
Annah-Ololade: “Anouk begon als productontwikkelaar en zette de stap naar microbiologie. Ik deed de omgekeerde beweging. Ik behaalde een diploma bio-ingenieur aan INSA in Toulouse en deed nadien een postgraduaat ‘Textile and Technology’ aan de Fabricademy Barcelona, IAAC universiteit. Mode was altijd een passie. Als klein meisje naaide ik al kleren. Die interdisciplinariteit zit zeker in ons.”
Lampje met kap van mycelium.
“Het is fantastisch dat de designwereld belangstelling heeft voor waar wij in onze onderzoeksgroep mee bezig zijn"
Jullie ontwikkelden niet alleen het mycelium voor het jasje en meubilair, jullie deden ook het ontwerp. Welke impact had het onderzoek naar mycelium op het design?
Annah-Ololade: “Ik heb veel geëxperimenteerd met diktes en flexibiliteit. Elke mycelium huid die ik ontwikkelde, had andere kwaliteiten. De ene was soepeler, de andere meer foamy. En dat had een impact op hoe de huid de coating die ik aanbracht, opnam. Dat leidde tot kleurverschillen. Met die lappen huid, in andere tinten en verschillende texturen, heb ik gespeeld in het finale ontwerp.”
Anouk: “Mijn drie ontwerpen tonen elk een andere kwaliteit van mycelium. Ik had het al over afvalrecyclage en het zuiveren van afvalwater, mijn kastje laat dan weer zien dat mycelium ook zelf-kleurende eigenschappen heeft. Dat is interessant, textiel verven is vaak iets wat achteraf gebeurt en het is een proces waarvoor veel water nodig is en waarbij vaak schadelijke stoffen vrijkomen. Hier gebeurt het kleuren simultaan en is het volledig biologisch.”
Wat betekent het voor jullie om op de Milan Design Week te staan?
Anouk: “Voor mij is het echt een mijlpaal. Ik heb hard gewerkt om een goed evenwicht te vinden tussen wetenschap en design. Dat ik nu de onderzoeksgroep mag representeren op een designbeurs is een erkenning voor die interdisciplinariteit. Ik ben dus heel blij dat we die kans krijgen.”
Annah-Ololade: “Het is fantastisch dat de designwereld belangstelling heeft voor waar wij in onze onderzoeksgroep mee bezig zijn. Ik ben klaar om te laten zien hoe ver we staan met ons onderzoek.”
Anouk: “De wetenschapskant zullen we zeker ook belichten. In petrischaaltjes zal ik laten zien hoe mycelium groeit op afval, afvalwater zuivert en beschikt over zelfkleurende capaciteiten. En Annah heeft een filmpje mee waarin ze toont hoe de huiden van haar jasje zijn ontstaan.”
Annah-Ololade: “Ik ben er zeker van dat we geïnspireerd en met veel nieuwe ideeën zullen terugkeren.”
Kom jij studeren aan de Vrije Universiteit Brussel?
Maak je keuze uit meer dan 100 bachelor- en masteropleidingen, krijg les van wetenschappers en professoren en bouw aan je identiteit en je toekomst. Wij dagen je uit, leren je kritisch nadenken en geven je een vliegende start in je vakdomein.
From Fungi to Fashion: The Mycelium Jacket Making Process
Ben je geboeid door techniek en innovatie?
Kies voor een opleiding in de Ingenieurswetenschappen aan de VUB en word een maker, innovator, maar vooral ook een echte probleemoplosser.
Geboeid door de krachten van de natuur?
Ontdek VUB's opleidingen:
ArcheologieBiologieBio-ingenieurswetenschappen ChemieFysica en sterrenkundeGeografie