De helft van de Brusselse basisscholen heeft een tekort aan vegetatie op het schoolplein (minder dan 30%), en een derde heeft ook geen toegang tot een nabijgelegen openbare groene ruimte (minder dan 300 meter van de school). De scholen van kinderen uit rijkere gezinnen in Brussel zijn vaak het meest vergroend en bevinden zich bovendien in een meer klimaatbestendige schoolomgeving. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een voorbereidend onderzoek aan de VUB, geleid door doctoraatsstudente Elsa Gallez en gecoördineerd door Prof. Francesc Baró van het departement Geografie van de VUB. Het onderzoek wordt uitgevoerd in het kader van het Europese onderzoeksproject COOLSCHOOLS.
De voorbereidende studie over Brussel toont aan dat basisscholen met meer kansarme leerlingen onevenredig zwaar getroffen worden door slechtere milieuomstandigheden, waaronder beperkte toegang tot groene ruimten. “Hoewel Brussel vaak wordt afgeschilderd als een van de groenste steden in Europa, ontdekten we tijdens ons COOLSCHOOLS-onderzoek dat het, in vergelijking met Rotterdam, Parijs en Barcelona (de andere steden die in het project werden geanalyseerd), de stad is met de grootste ongelijkheden op het gebied van groene schoolomgevingen”, zegt Gallez.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het contact van kinderen met de natuur verschillende voordelen biedt op het gebied van gezondheid en welzijn. “Het helpt tegen stress en hyperactiviteit, zorgt voor een verbetering van de cognitieve ontwikkeling en het emotionele welzijn, en resulteert in een lager risico op obesitas en astma”, weet Gallez. “Ondanks al die voordelen brengen kinderen tegenwoordig minder tijd door in de natuur dan vorige generaties, vooral degenen die in economisch achtergestelde stedelijke gebieden wonen.”
Kinderen brengen een groot deel van hun tijd door op school. Schoolpleinen, speelplaatsen en en de buurt daarrond spelen een belangrijke rol in het verhogen van de blootstelling van kinderen aan de natuur. Toch blijft 47% van de schoolpleinen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest grotendeels bedekt met beton of andere kunstmatige materialen. Bovendien heeft 51% van de basisscholen geen openbaar groen binnen een straal van 300 meter, terwijl 44% binnen dezelfde straal minder dan 30% begroeid is. “Schoolomgevingen in de centrale en noordelijke wijken van het Gewest worden blootgesteld aan hogere niveaus van luchtvervuiling en een toenemend risico op hitte", weet Gallez. “Het gebrek aan vegetatie op die speelplaatsen versterkt die milieuproblemen. Vegetatie is immers nuttig voor het zuiveren van vervuilde lucht en kan plaatselijke verkoeling bieden.”
In de volgende onderzoeksfase zal het project op de bevindingen voortbouwen om te begrijpen of de ongelijke blootstelling aan groene schoolomgevingen een impact heeft op het gebruik van groene ruimten door kinderen. De onderzoekers hopen ook te begrijpen waarom ouders en schoolpersoneel de kinderen al dan niet geregeld de natuur intrekken in Brussel of daarbuiten.
Om antwoorden te krijgen op die vragen lanceerden de VUB-onderzoekers, in samenwerking met Leefmilieu Brussel, twee enquêtes over het gebruik van groene ruimten door kinderen in de lagere school. De enquêtes lopen tot 30 juni 2024 en zijn beschikbaar in het Frans, Nederlands en Engels.