Chronische pijn is een van de meest uitdagende problemen waarmee de samenleving wordt geconfronteerd. Het heeft een grote impact op het dagelijks leven van maar liefst 23% van de bevolking. Daarnaast is de zorg voor patiƫnten met aanhoudende pijn vaak niet passend. De onderzoeksgroep Pain in Motion van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) spitst zich toe op het verbeteren van het begrip en de behandeling van aanhoudende pijn door zorgverleners. Daarom ontwikkelden ze binnen een project met de Federale Overheidsdienst van Volksgezondheid een cursus over chronische pijn die zorgverleners een framework voor een betere behandeling bieden.
De wereldwijd, waaronder in Belgiƫ, kijken veel zorgverleners nog op een traditionele manier naar pijn, een biomedische benadering, waarbij verwacht wordt dat aanhoudende pijn rechtstreeks gekoppeld is aan fysieke schade. Daardoor geven zorgverleners vaak het advies aan patiƫnten met pijn om de pijn zo veel mogelijk te vermijden om verdere schade te voorkomen, en schrijven ze vaak bedrust voor. Maar de relatie tussen schade en pijn is er vaak niet bij aanhoudende pijn, waardoor dit advies meestal nadelig is. Uit onderzoek weten wij dat zorg voor patiƫnten die gericht is op zowel biomedische, psychische en sociale factoren leidt tot betere uitkomsten voor de patiƫnt.
āPijn is normaal gesproken een beschermingsmechanisme van het lichaamā, legt Wouter Munneke, doctoraatsonderzoeker bij Pain in Motion uit. āMaar bij aanhoudende pijn is het lichaam over beschermend, waardoor wij pijn ervaren zonder gevaar voor daadwerkelijke schade. Psychologische en sociale factoren spelen daarbij een belangrijke rol. Angst is hier een goed voorbeeld van. Als we angstig zijn, of denken dat iets āgevaarlijkā is dan worden we nog eerder gewaarschuwd middels een pijnervaring. Denk maar aan een kind die bang is voor een prik. Hierdoor moeten de behandeling juist niet richten op lichamelijke schade - die er vaak niet is of al genezen is, maar op onderliggende factoren die het lichaam over beschermend houdtā
In de huidige zorgaanpak wordt er echter nog te veel gericht op onderliggende schade en weinig gefocust op de psychosociale factoren die een grote rol spelen bij aanhoudende pijn. Hierdoor is de behandeling vaak niet efficiƫnt. Dit bewezen de VUB-onderzoekers via trainingen die ze aan meer dan 500 zorgverleners uit allerlei disciplines (kinesisten, huisartsen, ergotherapeuten, psychologen, apothekers en verpleegkundigen) in vijf verschillende locaties in Belgiƫ (Antwerpen, Gent, Brussel, Namen, Luik) gaven. Bij die trainingen ging men na of de zorgverleners op een andere manier naar pijn kijken als ze rekening houden met zowel biologische, psychische en sociale factoren. Het resultaat was treffend: de cursus over chronische pijn gaf een grote verbetering in de kennis en percepties over pijn bij zorgverleners en het initiƫle advies om pijn te vermijden en de aanbeveling van bedrust maakte plaats voor een focus op actie en het educeren van patiƫten over deze factoren zodat patiƫnten zelf ook beter met de pijnklachten om kunnen gaan.
De onderzoekers benadrukken dat deze bevindingen niet bedoeld zijn als verwijt naar de zorgsector, maar eerder als een oproep tot een bredere kennisverspreiding over de complexiteit van pijn.
āHet is essentieel dat deze aanpak van pijn sterker wordt geĆÆntegreerd in de zorgsector, zorgopleidingen, en de bredere samenlevingā, concludeert Munneke. Ongeveer 33 tot 49% van alle consulten bij huisartsen is met patiĆ«nten met aanhoudende pijn, maar pijn wordt maar heel weinig besproken binnen opleidingen voor zorgverleners, wat leidt tot een tekort aan kennis en kunde over dit grote maatschappelijk probleem. āOns doel is om een cultuurverandering teweeg te brengen in hoe we pijn begrijpen en behandelen bij zowel opleidingen als zorgverleners, want de patiĆ«nten met aanhoudende pijn hebben recht op betere zorgā. Gelukkig zet de Federale Overheidsdienst van Volksgezondheid zich hier ook voor in.
Pain in Motion stelt zijn trainingmateriaal en e-learningmodules van chronische pijn beschikbaar voor zorgverleners en organisaties. Die zijn hier gratis beschikbaar. Er is ook een brochure over pijn en videoās voor patiĆ«nten beschikbaar, wat zij kunnen gebruiken om pijn beter te begrijpen. Deze initiatieven vormen een belangrijke stap naar een meer holistische benadering van pijn, waarbij de focus ligt op het verbeteren van het welzijn van patiĆ«nten.