Mensen hebben moeite met herkenning van desinformatie
De huidige gezondheidscrisis blijkt het ideale toneel te zijn voor heel wat complottheorieën. Niet alleen antivaccinatie-bewegingen, maar ook staatsactoren zoals Rusland en China trachten verwarring te zaaien door onwaarheden over de oorsprong van het virus of de bijwerkingen van de vaccins te verspreiden. Zo kregen onlangs nog duizenden Vlamingen “De Prikkrant” in hun brievenbus, uitgegeven door een antivaccinatie-organisatie met als doel de effectiviteit en veiligheid van de vaccins in twijfel te trekken. Een gezamenlijke studie van de VUB (Professor Caroline Buts en Professor Olesya Tkacheva) en de Koninklijke Militaire School (Pieter Balcaen en Professor Cind Du Bois) onderzocht het effect van deze desinformatiecampagnes op het vertrouwen van zowel de burger in het vaccin als van de consument in het economisch herstel.
Uit het onderzoek blijkt dat mensen moeite hebben om desinformatie te herkennen. Zo beoordeelden de respondenten in 42% van de gevallen het valse nieuwsartikel, afkomstig uit “De Prikkrant”, als betrouwbare informatie. In vergelijking met de testpersonen die een echt nieuwsartikel over Covid-19 lazen, bleken de mensen die blootgesteld werden aan desinformatie achteraf een significant lager vertrouwen te hebben in de werking van het vaccin.
Aangezien de heropening van de economie sterk afhankelijk is van de vaccinatiecampagne, werd ook gekeken hoe de testpersonen het verdere verloop van de economie beoordeelden (zowel hun persoonlijke als de macro-economische situatie). De effecten daarvan werden gemeten aan de hand van het consumentenvertrouwen, een variabele die ook maandelijks door de Nationale Bank wordt berekend. Ook hierbij tekende de groep die blootgesteld werd aan desinformatie een lager consumentenvertrouwen op. Bovendien tonen de resultaten aan dat personen die hoger opgeleid en mannelijk zijn en die een groter vertrouwen hebben in de overheid en in de wetenschap minder vatbaar zijn voor de effecten van desinformatie.
“De bevindingen van het onderzoek zijn zorgwekkend, aangezien de desinformatiecampagnes hun doel bereiken en het vertrouwen in het vaccin en in economisch herstel effectief verminderen. Zoals ook Věra Jourová, Vice-President van de Europese Commissie, stelde, kan deze ‘infodemie’ mensen letterlijk het leven kosten. We moeten onze burgers dus beter informeren en sensibiliseren”, besluiten de onderzoekers.
Indien er verdere vragen zijn rond dit onderzoek, kan er contact opgenomen worden met Pieter Balcaen via pieter.balcaen@mil.be.