Viering 25 jaar partnerschap met Cubaanse UCLV

Het begon met voedselzekerheid en landbouwonderzoek

UCLV werkt al 25 jaar samen met de VUB en niet veel samenwerkingen gaan zo ver terug in de tijd. Kim Van der Borght: "Het begon allemaal met Prof. dr. em. Edilbert Van Driessche, Prof. dr. em. Sonia Beeckmans (beiden biochemicus), en Françoise De Cupere nu bij het team universitaire ontwikkelingssamenwerking van de VUB International Relations office werkt. De voedselcrisis die Cuba eind jaren negentig trof, was verantwoordelijk voor de eerste samenwerking." Professor Edilbert Van Driessche legt uit hoe hij een telefoontje kreeg uit Ecuador van oud-studente en dierenarts Françoise De Cupere, die in contact stond met Professor Eduardo Cruz van de UCLV: "Hij wilde samenwerken op het gebied van pathogene E. coli die verschillende landbouwdieren aantasten en op het gebied van antinutritionele componenten in voeding en voeders. Zo zijn we via de financiering van een Eigen Initiatief project van VLIR-UOS ons eerste gezamenlijke onderzoeksproject gestart om de voedselzekerheid te verbeteren, terwijl we ook enkele cursussen in de landbouwfaculteit van UCLV hebben geactualiseerd, een labo voor eiwitisolatie en -karakterisering hebben uitgerust, een bibliotheek over biochemie en eiwitchemie hebben opgezet, en het UCLV-personeel daar, maar ook aan de VUB hebben opgeleid."

Professor Van Driessche legt verder uit: "Dit Eigen Initiatief project groeide later uit tot een Institutioneel Universitair Samenwerkingsprogramma (IUC) van VLIR-UOS, gecoördineerd door de VUB, waardoor het personeel van de UCLV zijn administratieve, educatieve, onderzoeks- en outreach-capaciteit kon versterken. Het IUC-programma bestond uit acht projecten die elk als prioriteit voor Cuba en de UCLV werden gezien. Het veranderde de UCLV van een belangrijke nationale speler in een internationaal erkende universiteit die verschillende partnerschappen opzette in Midden- en Zuid-Amerika en in Afrika. Aan het einde van het IUC-programma werd een ICT-netwerk opgezet tussen zes Cubaanse en drie Vlaamse universiteiten, met de UCLV als coordinator in Cuba en de VUB als coordinator in Vlaanderen. Dit netwerk wordt ook ondersteund door VLIR-UOS."

Strategisch internationaal partnerschap

Meer recent (ongeveer 5 jaar geleden) werden andere domeinen toegevoegd, van ingenieurswetenschappen tot humane wetenschappen, zoals criminologie en genderstudies, waarbij de samenwerking aan de VUB werd uitgebreid met bijvoorbeeld het Centrum Leo Apostel (CLEA), het transdisciplinaire interfacultaire onderzoekscentrum met onderzoekers uit de humane wetenschappen, sociale wetenschappen, fysische wetenschappen en ingenieurswetenschappen. "De samenwerking met CLEA zal het partnerschap vooral op onderwijsniveau verbreden en verdiepen", zegt professor Karin Verelst, CLEA-coördinator voor het SIP. Ook de hogeschool in Brussel, de Erasmus Hogeschool, sluit zich hierbij aan. "Het was deze zeer brede multidisciplinaire basis die ons de relatie met de UCLV op een ander niveau deed bekijken", legt professor Van der Borght uit. "De VUB International Relations office zette het concept van een Strategisch Internationaal Partnerschap (SIP) uit, waarbij de belangrijkste criteria waren dat drie clusters, drie disciplines (minimaal) deel moesten uitmaken van het samenwerkingswerk: humane wetenschappen, sociale wetenschappen en Ingenieurswetenschappen, en dat - in lijn met de IUC-filosofie - alle drie de vormen van samenwerking werden opgenomen, namelijk onderzoek, onderwijs en mobiliteit." De gedachte achter het SIP is om de samenwerking tussen de universiteiten nog meer te verbreden; meer collega's van de VUB erbij te betrekken en meer interdisciplinariteit te creëren door de wetenschap af te stemmen op de echte wereld, op de industrie, op de maatschappij. Dat is de belangrijkste focus van het SIP: interdisciplinariteit in onderzoek, onderwijs en mobiliteit. "Een project dat momenteel loopt betreft interdisciplinaire onderzoeksmethoden op het gebied van duurzame ontwikkeling. Er zijn modules opgezet in het Engels en Spaans. Sommige bestonden al in verschillende faculteiten, en ze worden allemaal beschikbaar gesteld via het moodle-platform van de UCLV", legt Van der Borght uit.

De driehoek

Enkele maanden geleden ondertekende de VUB ook een SIP met de University of the Western Cape (UWC), in Zuid-Afrika. Er bestond al een eerdere band tussen de UCLV en de University of Western Cape, maar door de twee SIP-overeenkomsten nodigde de UWC de UCLV uit in Kaapstad om de samenwerking te hernieuwen met een samenwerkingsovereenkomst, waardoor een samenwerkingsdriehoek ontstond. "Dit is zeer belangrijk voor ons allemaal. Dit zijn partnerschappen van gelijken op het gebied van onderzoek. VUB en VLIR-UOS zorgen voor de financiering om een partnerschap van gelijken te ondersteunen", benadrukt Van der Borght. "Het is een duidelijk voorbeeld van de filosofie van VLIR-UOS om samen te werken tussen Noord en Zuid, maar ook tussen Zuid en Zuid, aangezien de University of the Western Cape en de UCLV al zeer nauw samenwerken. De driehoek VUB-UCLV-Western Cape is ook een belichaming van onze gedeelde waarden, hoop en aspiraties."

Conferentie over mensenrechten

Dit alles, de ondertekening van het SIP en de 25-jarige samenwerking tussen de VUB en de UCLV, werd vorige week gevierd met afgevaardigden van de UCVL en de Western Cape die naar de VUB kwamen voor een reeks vergaderingen en de ondertekeningsceremonie, maar er was ook een academisch element, via een internationale conferentie op 17 november, getiteld "Cuba and changing values in law & policy: a human rights perspective". Het evenement belicht de samenwerking die zo succesvol is geweest, en ging in op drie aspecten: het eerste heeft betrekking op het Amerikaanse embargo. Het heeft gevolgen gehad voor het educatieve aspect van het partnerschap tussen de VUB (en andere instellingen in Europa bv.), en Cuba. De eerder genoemde modules over interdisciplinaire onderzoeksmethoden in duurzame ontwikkeling, zouden worden gedeeld via het onderwijsplatform Canvas van de VUB. "Maar", legt Van der Borght uit, "Canvas heeft zijn hoofdkantoor in de VS en volgt dus de Amerikaanse wetgeving in al zijn kantoren over de hele wereld. Met andere woorden, we konden niets delen via Canvas met Cuba, omwille van de zogenaamde Helms-Burton act waarbij de Amerikaanse federale wetgeving wordt uitgebreid naar buitenlandse bedrijven die handel drijven met Cuba. Het betekent dat juridische stappen kunnen worden ondernomen tegen elk niet-Amerikaans bedrijf dat economisch handelt met Cuba. Met andere woorden, internationaal opererende bedrijven moeten kiezen tussen de VS of Cuba. Dit is illegaal onder internationaal recht, onder EU-wetgeving, en een schending van internationale mensenrechten omdat het recht op onderwijs wordt geschonden. Daarom gebruiken we nu het moodle platform van de UCLV ."

Het tweede aspect van de conferentie betrof het effect van het embargo op de toeleveringsketen met betrekking tot medische diensten, voedselvoorziening, enz. Het heeft Cuba volledig belemmerd in zijn economische ontwikkeling. Het derde element is een intern element binnen Cuba met rechtsvergelijkende elementen, internationaal en Europees recht, en heeft betrekking op binnenlandse hervormingen in Cuba. Professor Van der Borght, licht toe: "Er zijn nogal wat grondwetswijzigingen geweest, waarbij onze collega's van de UCLV actief betrokken waren. Zij hielpen bij gesprekken met lokale gemeenschappen en organisaties en keken vooral naar het familierecht. Zo is onlangs het homohuwelijk wettelijk erkend. Dit is een grote progressieve verandering, waarvan sommige EU-lidstaten zouden kunnen leren. Cuba is zeker op weg naar een betere erkenning van de mensenrechten in zijn grondwet en familierecht. Het land heeft ook zijn internationale betrekkingen gediversifieerd. Het heeft natuurlijk sterke banden met China en Venezuela, maar het heeft bijvoorbeeld ook goeie relaties met de EU en Mexico."

De papers van de conferentie zullen door VUBPress worden gepubliceerd als een boek in de reeks, "Socioeconomics & Law: Making a Stance for Changing Values" (Byttebier & Van der Borght). Het wordt het eerste boek van VUBPress met bijdragen in het Engels en het Spaans.

De toekomst

De VUB zal deze opzet met de UCLV en de University of the Western Cape in de toekomst zeker met nog partners kopiëren. De huidige SIP's gelden voor de komende 5 jaar en de verlenging zal afhangen van de jaarlijkse rapportage en de evaluaties natuurlijk. Het is vooral de bedoeling een beperkt aantal zeer hechte partners op te bouwen. Met de nadruk op interdisciplinariteit en een succesvolle samenwerking is dit SIP ervan overtuigd bij te dragen tot een betere toekomst voor iedereen.

[1] VLIR-UOS 20 Jaar: https://www.vliruos.be/en/news_events/20_years_of_impact%C2%A0sharing_m…