Afgelopen zomer keken we vol bewondering naar de Olympische Spelen, waar topprestaties als die van Simone Biles en Nafi Thiam ons inspireerden. Toch kreeg niet elke vrouwelijke atleet evenveel steun. Bokser Imane Khelifs gouden medaille raakte overschaduwd door twijfels over haar geslacht en testosteronwaarden. Daarop volgde een ware mediastorm die zich uitbreidde naar de hele discussie rond trans personen en topsport. Hinkt de wetenschap achterop? Jana Stiers en Lotte Goos, Alumni van de master Journalistiek, onderzochten het in hun masterproef over trans vrouwen in topsport.
Lotte: “Als studenten werden we gestimuleerd om kritisch te denken en een open geest te houden. Hoewel we zelf niet per se iets hebben met topsport, leidde onze focus op rechtvaardigheid en wat je daar als journalist mee kan doen ons naar dit onderwerp. België telt ongeveer 58.500 trans personen. Wie van hen gemotiveerd is om aan topsport te doen, krijgt momenteel de ene na de andere deur in het gezicht.” Hun thesisonderzoek herwerkten ze in het kader van hun opleiding Journalistiek tot een verteerbaar journalistiek artikel. In dit duidingsstuk wijzen de kersverse alumni op het problematische beleid rond sport en trans topsporters. Hoe wordt er met deze personen omgegaan in de sportwereld? En vooral: wie heeft daar iets over te zeggen? “In 2021 besliste het Internationaal Olympisch Comité (IOC) dat het transgenderbeleid in topsport mag worden bepaald door de sportbonden zelf. Hierdoor gebeurt uitsluiting van trans topsporters vaak op basis van veralgemeende regels, gebaseerd op gedateerd onderzoek en het nodige giswerk”, stelt Lotte.
Uit gesprekken met uroloog Piet Hoebeke en topdokter Guy T’Sjoen blijkt dat sportfederaties het testosterongehalte van trans vrouwen controleren en dit nauwgezet opvolgen. Om deel te nemen aan officiële competities moeten trans vrouwen onder een grens van 2,5 nanomol testosteron per liter bloed blijven, maar dat levert hen nog geen ticket op voor de Olympische Spelen. “Bij bepaalde sporten als zwemmen en rugby, gaan sportbonden nog een stap verder en sluiten ze deelname uit als je een mannelijke puberteit hebt doorgemaakt. Deze regel klinkt misschien logisch omdat hormonen tijdens de puberteit volop in ontwikkeling komen. Maar in de praktijk komen transities voor twaalfjarige leeftijd quasi niet voor. Pas vanaf zestien jaar kunnen jongeren cross-seksehormonen nemen. Het komt er dus op neer dat ze uitgesloten worden, ook al benoemen sportfederaties dit niet zo”, voegt Jana toe.
Bovendien is onderzoek naar trans topsporters een jonge wetenschap en ondergefinancierd. Uit het onderzoek van Jana en Lotte blijkt dat testosteron de prestaties van trans vrouwen nog tot drie jaar na transitie kan beïnvloeden. De wetenschap brengt ons echter niet veel verder dan dit punt. Wat met trans vrouwen die al vijf of zelfs tien jaar geleden een transitie ondergingen? “Als kleine minderheidsgroep botsen trans topsporters op het probleem dat veel onderzoek wordt verricht op sporters die geen transitie hebben ondergaan. Hoe kun je trans topsporters reguleren als er weinig tot geen onderzoek over hen bestaat?”, zegt Lotte.
Jana: “We willen met ons artikel de vaagheid doorprikken en mensen ertoe aanzetten om erover te praten in de vorm van respectvolle discussies. Momenteel wordt het als vanzelfsprekend beschouwd dat trans personen op alle vlakken biologische voordelen hebben. We moeten deze vanzelfsprekendheid in vraag stellen en tot meer gefundeerd onderzoek komen.”
Lotte: “Om een internationaal, wetenschappelijk onderbouwd sportreglement te krijgen en te financieren, is er meer stimulans nodig dan de actie van belangengroepen alleen.” Na hun werk te delen met verschillende mediatitels, werd het in augustus opgepikt door de redactie van Knack. “Ik was enorm verrast dat de redactie van Knack weinig aanpassingen maakte aan ons artikel. Ik ben best wel trots dat ons artikel sterk genoeg was om als vrijwel origineel werk te kunnen verschijnen in de media."
De alumni beseffen dat Ă©Ă©n artikel niet meteen verandering zal brengen, maar ze zijn trots op het behaalde doel, namelijk meer bekendheid geven aan het onderwerp met een publicatie. Na het succesvol afronden van hun studies aan onze universiteit, startte Jana als klankvrouw en monteur voor EMG Belgium.
Lotte ging aan de slag bij marketingbureau TEAM LEWIS. “De actualiteit blijft vaak te veel aan de oppervlakte. Het geeft voldoening en zin aan je werk als je impact probeert te creëren. Als ik ooit verder ga als journalist, dan wil ik dat mijn werk iets teweegbrengt, op welke schaal dan ook, of toch iets losmaakt bij mensen,” besluit Lotte.
Lees het volledige artikel, met sprekers zoals uroloog Piet Hoebeke, Tom Teulingkx, voorzitter van de Vereniging voor Sport- en Keuringsartsen (SKA), topdokter Guy T’Sjoen en andere knappe koppen, gratis na aanmelding op Knack.