"Hou je aan de mensenrechten!" Dat was kortweg het credo van ST V 2024: "Respecteer de verdragen, blijf trouw aan Verhaegen." De onrust in de wereld is groot: oorlogen die ons hard raken, wantrouwen jegens autoriteiten, zware verdeeldheid onder de bevolking, harde woorden en schofterige omgangsvormen. De bezorgdheid weerklonk dan ook luid in het Brusselse stadhuis, waar de ene na de andere spreker zijn zorgen uitsprak. VUB-rector Jan Danckaert: “We leven in extreem gepolariseerde tijden.” In de namiddag toonden de studenten wat een eenvoudige remedie zou kunnen zijn: een goed feestje.
In alle vroegte had een bont gezelschap zich ’s ochtends op 20 november om half acht verzameld in de Marmeren Zaal op de campus van de ULB. Na een kop koffie kon de reeks ceremonies voor ST V 2024 beginnen. De eerste akte begon met de bloemenhulde die rectoren, alumni en studenten brachten aan de grondlegger van de universiteiten Théodore Verhaegen en de Spaanse anarchist en vrijmetselaar Francisco Ferrer. Hun standbeelden staan aan de drukke Franklin Rooseveltlaan, waardoor gemotoriseerde agenten het verkeer moesten tegenhouden om de veiligheid voor de kransenleggers te garanderen. De agenten escorteerden de hele ochtend de bussen waarmee de universiteitsgemeenschap langs de herdenkingsplaatsen werd gereden.
VUB-rector Jan Danckaert en legt met ULB-collega Annemie Schaus in alle vroegte een krans bij het standbeeld van Verhaegen.
Na een croissantje en vruchtensap vertrok de stoet pendelbussen naar de campus Etterbeek van de VUB. Daar werden bloemen neergelegd voor het standbeeld De Stap, symbool voor de beslissing om te gaan studeren, te verdiepen en te groeien.
“ST V is een dag om grondwaarden te vieren”
De volgende scène bracht het gezelschap naar de begraafplaats van Brussel, waar onder een doorbrekend herfstzonnetje bloemenhuldes werden gehouden bij de graven van Théodore Verhaegen, Frans Kufferath en Henri La Fontaine. De daaropvolgende akte vond plaats bij de Nationale Schietbaan in Schaarbeek, waar altijd een indrukwekkende ceremonie met gezang en het afroepen van de gevallenen plaatsvindt. Hier, op het ereperk van de gefusilleerden, worden de mensen herdacht die in de Tweede Wereldoorlog hun leven hebben gegeven voor de vrijheid. Na het afsluitende trompetgeschal vertrokken de bussen naar het stadhuis van Brussel, waar burgemeester Close het gezelschap ontving in de Gotische Zaal en de toespraken werden gehouden.
Studenten legden een voor een bloemen neer op de schietbaan achter de VRT bij de verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog werden gedood.
Rector Jan Danckaert koos zijn woorden in de Gotische Zaal van het Brusselse stadhuis aan de Grote Markt zorgvuldig. “Elk verkeerd begrepen woord kan meteen een lawine aan verontwaardigde reacties veroorzaken.” Maar zwijgen is natuurlijk geen optie voor een geëngageerde universiteit.
De VUB blijft dus altijd streven naar een betere wereld, maar “we moeten wegblijven van puur activisme.”
“Wij kiezen ondubbelzinnig voor de erkenning en bescherming van de rechten van de mens, roepen op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en verzetten ons zowel tegen terreur als tegen elk systeem van bezetting en vernietiging.” De VUB blijft dus altijd streven naar een betere wereld, maar “we moeten wegblijven van puur activisme.” Ze wil rationeel, weloverwogen, mét input van experts, een standpunt innemen.
Emiel Van Weert, voorzitter van de studentenkring Vrij Onderzoek, vond in zijn speech dat de VUB nog wel een extra inspanning kon doen. “De oorlog in Gaza uit zich ook op de campus. Je hebt een kleine groep luid roepende protesterende studenten en een hele grote groep apathische studenten.” Volgens Emiel is dat geen unicum, maar een symptoom. “Studenten aan de VUB vinden hun weg niet meer naar de waarden van de VUB.” Hij vraagt zich af of de VUB wel genoeg doet. “Een instagrampost en tafelgesprekken zijn niet voldoende. Zelfontplooiing is een recht voor iedere student. Een universiteit moet de ruimte bieden om je te ontwikkelen. Ze mag geen diplomafabriek zijn.”
Voorzitter van het Brussels StudentenGenootschap Jonas Brüll
De voorzitter van het Brussels Studentengenootschap, Jonas Jonas Brüll, vertelde vervolgens dat het ook in de digitale wereld niet deugt. Op het internet wordt niet gezorgd voor veiligheid, privacy en het ‘recht op vergeten’. Hij haalde de Climate Gate-affaire uit 2009 aan, waarbij gelekte e-mails van onderzoekers werden gebruikt om de gehele klimaatwetenschap in een kwaad daglicht te stellen. Nog steeds gaat dat fakenews op internet rond. Hij riep op om op het internet de mensenrechten te respecteren en zo van de wereld een betere plek te maken.
De gotische zaal in het stadhuis van Brussel tijden ST V.
Het officiële gedeelte werd om 13.30 uur afgesloten – een unicum: de officiële timing van het programma werd dit jaar voor het eerst sinds lang gehaald – met een Glas van de Vriendschap in de Militiezaal van het Stadhuis.
In de namiddag was het de beurt aan de studenten. Zij waren massaal naar de Grote Zavel getrokken om hun ST V te vieren. Het zijn de studenten die jaarlijks het thema kiezen. Ondervoorzitter van het Brussels Studentengenootschap Nils Mens: “Met ‘Respecteer de verdragen, blijf trouw aan Verhaegen’ willen we iedereen herinneren aan het belang van het beschermen van onschuldige levens.”
ST V is echt de dag waarop de grondwaarden van de universiteit worden herdacht en er wordt stilgestaan bij actuele vraagstukken, zoals de treurige brandhaarden in de wereld. Maar het is ook de dag om die grondwaarden te vieren. En laat studenten daar nu net heel goed in zijn. Gehuld in de uitdossingen van de kringen, met de welbekende klakken en de plastic biermokken, verzamelden ze zich rond de drankstandjes en het podium op de Grote Zavel. De studenten van de Brusselse vrijzinnige universiteiten zongen, dronken, sjansten en dansten. Geen wanklank te bekennen, ook niet van de politie.
“Ik ben naar Brussel gekomen voor de openheid van geest”
Aan de massa volk op de Zavel kon je zien dat Brussel de grootste studentenstad van België is. Ruddy Verbinnen, hoofd van de Universitaire Associatie, rekende trots voor dat de VUB samen met de Erasmushogeschool maar liefst een derde van alle honderdduizend studenten in Brussel levert. Brussel is de grootste. Eat your heart out, Leuven. En dat in een echte stad.
VUB-rector Jan Danckaert op het podium van de Grote Zavel tussen een zee van studenten.
En dat Brussel blijft trekken, zelfs als je er niet meer studeert, tonen de vele alumni die tussen het feestende studentenvolk rondliepen. Misschien wat bedaagder en met wat meer centen, maar onverdroten vrij van geest, proosten ze op hun studententijd en hun alma mater. Alumna Nicole Nelissen: “Ik ben speciaal vanuit Limburg naar Brussel gekomen voor de openheid van geest en het absoluut niét onderwerpen van het denken.” Ook het thema raakte haar. “Het is een lelijk gegeven in de maatschappij dat er nog steeds sprake kan zijn van schending van mensenrechten.”
“Ja! We vieren het studentenleven!”
De studenten Nhi, Kars en Thomas, allemaal van de geneeskundige studentenkring, stonden aan de andere kant van het plein nabij een pralinezaak en waren zeer vrolijk gezind. Nhi: “Het beste feest van het jaar.”
De studenten Kars, Nhi en Thomas op de zwier tijdens 'hun' ST V.
De studievrienden waren al een paar uurtjes aan de boemel op de Zavel. “Het is een schone plek en je ontmoet ook leuke, andere generaties.” Thomas: “Ja! We vieren het studentenleven!” Over het thema van ST V moesten ze even nadenken. Nhi: “In het buitenland is het heftig: oorlog in Gaza, in Afghanistan mogen vrouwen niet in het publiek praten, in de VS staat abortus onder druk...” Maar, vulde Thomas aan, “in België is het goed, wij kunnen vrij leven.” Dat gezegd hebbende wilden ze spoedig weer verder. “Subiet met de stoet naar de Beurs in het centrum en daarna hebben we afspraakjes.” Soms is er niet veel nodig om mensen bij elkaar te brengen.
Bekijk het fotoverslag van ST V.
Foto's: Thierry Geenen