Huurmoordenaars, dat zijn artsen die aan abortus meewerken volgens de paus. Franciscus liet dat blijken tijdens zijn recente bezoek aan België. In een opiniestuk van De Standaard van 3 oktober spreekt rector Jan Danckaert hierover zijn verontwaardiging hierover uit. “Met zijn uitspraak schoffeert paus Franciscus niet alleen de artsen die abortus uitvoeren, maar ook België en zijn bevolking.” Naast VUB-rector Jan Danckaert werd het opiniestuk ondertekend door Jean-Jacques Amy (Emeritus hoogleraar VUB), Anne Verougstraete (Gynaecologe, VUB Dilemma), Marc Noppen (CEO UZ Brussel), Koen Putman (Decaan faculteit Geneeskunde en Farmacie) en Nausikäa Martens (Coördinator VUB Dilemma).
Voor paus Franciscus zijn artsen die abortus uitvoeren, niet meer of niet minder dan regelrechte huurmoordenaars. Nu is de vrijheid van meningsuiting voor ons heilig, en ook de Heilige Stoel mag daar gebruik van maken. Maar wie lasterlijke beschuldigingen uit, doet niet langer aan vrije meningsuiting, maar bezondigt zich aan het verspreiden van haat. Zeker als de beschuldiging luidt dat je een moordenaar bent. Dat die duizenden artsen die hun job in eer en geweten uitvoeren – ten dienste van de mens en de patiënt – moordenaars zouden zijn.
Als universitaire VUB-gemeenschap die zich al sinds de jaren 70 actief inzet, samen met zusteruniversiteit ULB, voor het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking, vinden we dan ook dat de uitspraken van de paus niet zonder gevolg kunnen blijven. De VUB en het UZ Brussel vragen aan de Belgische regering om de pauselijke nuntius in Brussel om verantwoording te roepen. De scherpe boodschap die premier De Croo voor de paus en zijn kerk in petto had – en die internationaal weerklank kreeg – heeft de paus er niet van weerhouden om op terugreis naar Rome er nog een schep bovenop te doen.
Met zijn uitspraak schoffeert paus Franciscus niet alleen de artsen die abortus uitvoeren, maar ook België en zijn bevolking. De artsen handelen immers binnen een wettelijk kader dat het recht op abortus garandeert en de voorwaarden waarbinnen zwangerschapsonderbreking mogelijk is, bepaalt. Dankzij dat wettelijke kader kunnen artsen abortussen uitvoeren in optimale omstandigheden. We wijzen hier overigens nog eens op de wetenschappelijke consensus in ons land over de termijn waarbinnen abortus mogelijk moet zijn. Die termijn moet langer worden. Wetsvoorstellen om de abortuswet te versoepelen, zijn vorige maand nog - hopelijk tijdelijk - gestrand in de Kamer.
"Even belangrijk als het recht op vrije meningsuiting is het recht op zelfbeschikking. En abortus gaat over zelfbeschikking"
De eerste wet die abortus mogelijk maakte, strandde in 1990 bijna in Laken. Alleen door de diep katholieke koning Boudewijn een paar dagen in de onmogelijkheid te laten verkeren om te regeren – een grondwettelijke kunstgreep - kon de wet er komen. Zonder die wet zou het leven van duizenden vrouwen (en allicht ook hun kinderen) in ons land er uitermate somber en zelfs onleefbaar hebben uitgezien. Even belangrijk als het recht op vrije meningsuiting is het recht op zelfbeschikking. En abortus gaat over zelfbeschikking.
Iedere vrouw moet immers het recht hebben om zelf over haar eigen lichaam en haar eigen toekomst te beschikken en te beslissen. En jazeker, zwangerschapsafbreking kan gepaard gaan met ethische dilemma’s. Het evenwicht tussen het recht van de vrouw om over het eigen lichaam te beschikken en de bescherming van de foetus, hoort in balans te zijn. Meer dan 30 jaar na de wet-Lallemand-Michielsen is het daarom tijd om de abortuswetgeving te versoepelen. Experten van zeven universiteiten zijn tot deze consensus gekomen. Na rijp beraad. Maar voor paus Franciscus zal zo’n versoepeling alleen maar ‘meer moord’ betekenen. Hij noemde de abortuswet uit 1990 letterlijk ‘een moorddadige wet’. Omdat hij geprobeerd heeft het onheil tegen te houden, verdient volgens hem wijlen koning Boudewijn het om zalig verklaard te worden.
Het is eigenlijk ongehoord dat een buitenlands staatshoofd – want dat is paus Franciscus - zich het recht toe-eigent om een wet van een ander en bovendien democratisch land aan te vallen. En om de artsen die deze wet in de praktijk toepassen, van moord te beschuldigen. Een staatshoofd dat met dergelijke perfide uitspraken tegen democratische wetten ingaat, is beslist een diplomatiek incident waard.
Het is duidelijk dat de vrouw in de ogen van de Kerk en haar leiders nog altijd een onderschikte rol heeft. Het recht op abortus draait immers om niets anders dan het recht van de vrouw om autonoom te beslissen over haar eigen lichaam.
Door abortus te verbieden zijn er wereldwijd duizenden vrouwen die sterven, elk jaar. Wie draagt de verantwoordelijkheid voor al deze verloren levens? Waren er maar meer ‘huurmoordenaars’, overal waar ze nodig zijn.
Zou Jorge Mario Bergoglio niet weten hoe het er in Latijns-Amerika aan toegaat? Daar is de moedersterfte enorm gedaald sinds vrouwen de abortuspil kunnen verkrijgen via het internet. Ook katholieke vrouwen beëindigen, net als vrouwen met andere levensbeschouwingen, zwangerschappen omdat zij op dat moment in hun leven geen goede moeder kunnen zijn. Abortus gaat over verantwoord ouderschap.
Wij zijn er trots op dat onze universiteit daadwerkelijk vrouwen en artsen onvoorwaardelijk heeft gesteund toen abortus illegaal was, maar we zijn vooral blij en dankbaar – en hebben daar mee voor gestreden - dat het vandaag volstrekt legaal kan.
Open brief van Jean-Jacques Amy aan Paus Jorge Mario Bergoglio
Wij staan niemand toe om ons ‘huurmoordenaars’ te noemen en, in de eerste plaats, uzelf en uw voorgangers aan het hoofd van de katholieke kerk niet.
"Jullie verantwoordelijkheid bij het overlijden of het overleven met ondraaglijke restletsels van ontelbare vrouwen die noodgedwongen een beroep moesten doen op een ondeskundig uitgevoerde vruchtafdrijving is ontegensprekelijk. Belgische artsen die vóór april 1990 abortussen zonder winstbejag en openlijk in overtreding van een onmenselijke wet uitvoerden handelden in overeenkomst met hun geweten en hun onontkoombare deontologische verplichting. Artsen die sindsdien vrouwen bijstaan doen dat in dezelfde geest van humanitair engagement en inzet voor de openbare gezondheid.
Hoe durft u, van alle mensen – misbruik makend op de grofste manier van uw zo pas afgesloten bezoek aan ons land – ons uitschelden? Leed u plots aan een episode van zinsverbijstering waardoor de lange reeks misdaden tegen de mensheid begaan over de eeuwen heen door uw organisatie eventjes uitgewist waren? U moest zich diep schamen. Prelaten van de katholieke kerk boden hulp aan nazi crapuul – zoals onder meer Adolf Eichmann en Jozef Mengele - om naar Zuid-Amerika te ontvluchten.
Het terreurbewind gevoerd in Argentina door Jorge Videla van 1976 tot 1983 was verantwoordelijk voor de foltering, de dood en de verdwijning van ca. 30.000 mensen. De ‘Dwaze Moeders’ betoogden iedere week op de Plaza de Mayo in Buenos Aires en eisten geïnformeerd te worden over de vermisten. De katholieke overheid in uw land – met inbegrip van uzelf - hield zich op de achtergrond. Bisschop Enrique Angelelli, die zich tegen de militaire dictatuur had verzet en de onderdrukten in de samenleving bijstond, werd koelbloedig vermoord; hij werd met name opzettelijk van de weg gereden.
U wil wijlen koning Boudewijn zalig verklaren. Hij was – samen met toenmalige ministers Pierre Wigny en Harold d’Aspremont Lynden, en de Belgische financiële wereld - nauw betrokken bij de afgrijselijke moord begaan op een open plek in Katanga, ’s nachts, aan het licht van koplampen van een wagen, op verkozen Congoleze Eerste Minister Patrice Lumumba, en zijn twee medewekers, Maurice Mpolo en Joseph Okito.
Borstel voor uw eigen deur. De taak is immens. Het is uw plicht om – eindelijk! - de pedocriminaliteit die overal ter wereld heerst onder katholieke geestelijken ernstig te bestrijden en te bestraffen.
Wij bedenken ons ondertussen over het juridisch gevolg dat kan worden gegeven aan uw ontoelaatbare uitlating."
Jean-Jacques Amy, Emeritus hoogleraar aan de VUB, Prijs Vrijzinnig Humanisme 2021