In zijn vierde speelfilm Here schetst regisseur Bas Devos een intimistisch portret van hoofdrolspelers Stefan Gota en Liyo Gong en van Brussel. Het werd een ode aan de verdoken natuur en inwoners van onze metropool.
“Brussel is een super complexe plek, het is een van de meest diverse steden ter wereld. Inherent daaraan is dat er een continue onderhandeling gaande is tussen al die verschillende mensen. In Brussel is de eerste vraag die je aan iemand stelt: ‘welke taal spreek jij?’ Er is een voortdurende zoektocht naar overeenstemming en wederkerigheid, wat het tegelijk heel spannend en boeiend maakt, maar soms ook heel moeilijk.”
Was Brussel het uitgangspunt voor je film?
“Ik film nu eenmaal graag mensen en plekken die ik goed ken. Mijn eerdere ontmoeting met Stefan was belangrijk. Door met hem te spreken, ging er voor mij een deur open naar de grote Roemeense gemeenschap in Brussel (zo’n 43.000, red.). Toch is Here meer dan enkel een film over de stad en haar inwoners. Tijdens mijn research verdiepte ik me ook in de natuurlijke wereld. Daarbij stootte ik op een boekje over mos van bryologe Robin Wall Kimmerer: Gathering Moss. Ze maakt daarin op heel eloquente manier duidelijk hoe mossen met de mens verbonden zijn. In haar boek brengt ze haar observaties als native american en als wetenschapper samen. Het is een pleidooi om te kijken naar de natuur en om daar lessen uit te trekken. Ze gebruikt de natuur als een metafoor maar ook als een leraar voor de mens.”
Is dat dan stilstaan tijdens het observeren, iets wat de film ook doet?
“Haar lessen gaan ook over de klimaatproblematiek en de eenvoudige vraag hoe het komt dat mossen, als eerste landplanten, in miljoenen jaren quasi onveranderd bleven en verschillende klimaatsveranderingen overleefden. Haar antwoord daarop is mooi in al haar eenvoud: mos geeft meer terug aan de omgeving dan dat het eruit haalt. Als mens doen we juist het tegenovergestelde. In mijn film wilde ik twee werelden, de macro-wereld over arbeidsmigratie aan de ene kant en de interesse in mos, met elkaar in verbinding brengen. De Chinees-Belgische bryologe ShuXiu is de sleutelfiguur tussen die twee narratieven.”
Op een gegeven moment zegt ShuXiu in de film dat mossen de mens zullen overleven.
“We zijn als soort een destructief pad opgegaan. Als we geen manier vinden om anders te gaan leven dan lijkt het me niet ondenkbaar dat wij er op lange termijn niet meer zullen zijn.”
Hoe ben je bij de VUB terechtgekomen?
“In mijn zoektocht naar iemand die mij mee op pad zou kunnen nemen in de wereld van de mossen, nam ik contact op met het departement Biologie. Ik werd doorverwezen naar bryoloog Geert Raeymaekers en naar een doctoraatstudent van wie ik probeerde te begrijpen hoe een PhD-onderzoeker eruit zou kunnen zien. In overleg met hen kreeg het script een groter werkelijkheidsgehalte.”
Hielpen ze jou ook bij het vinden van geschikte locaties?
“Dat is omgekeerd gegaan. Ik had al een heel duidelijk idee waar ik wilde filmen. Ik nam Geert mee met de vraag of die plekken interessant genoeg waren op niveau van de mossen. Het grootste deel hebben we in het moerasje van Evere gefilmd. Voor mij was die plek als Brusselaar belangrijk, maar dat hoeft zo niet te zijn voor het publiek. Ik kan me voorstellen dat iemand uit China niet veel voeling heeft met het moerasje van Evere. Ik heb het gebruikt om een voorbeeld te geven van gekwetste natuur in een stad: half park en tegelijk verontreinigd met afval. Zo’n plek vertelt veel over de stad en daarom verkoos ik het boven een fraai stukje in het Zoniënwoud.”
Je hebt het studentenrestaurant om de Campus in Etterbeek gebruikt als locatie.
“De corridor voor gebouw F en G en het restaurant, dat er zicht op heeft. Ik vind dat gewoon een mooie plek. In de film doet de locatie dienst als het exterieur van een ziekenhuis (in neonletters aangegeven met Urgence-Spoed, red.). Ik ben heel blij met die sequens.
Het verhaal
Stefan is een zachtaardige bouwvakker in Brussel die op het punt staat te vertrekken naar zijn thuisland Roemenië. Tijdens zijn wandelingen en afscheidsbezoeken aan vrienden en familie ontmoet hij Shuxiu, een jonge Belgisch-Chinese vrouw die haar doctoraatsstudie wijdt aan mossen. Haar inzichten over en interesse in het nauwelijks zichtbare, intrigeren Stefan en richten zijn blik nog meer op de schatten die ons voortdurend omringen, of ze nu worden gedeeld met de mensen rondom ons... of gewoon onder onze voeten groeien.
Here kreeg internationale erkenning op het Internationaal filmfestival van Berlijn met de Encounters Award en met de prijs van de Fédération Internationale de la Presse Cinématographique. Here loopt sinds 10 januari in de bioscopen