Dood en het stervensproces worden steeds meer het werkgebied van klinische en medische professionals, waardoor een culturele en sociale afstand ontstaat. Die culturele afstand tot de dood heeft een sterke invloed op hoe (on)comfortabel we ons voelen bij het idee van sterven. Wat zeg je bijvoorbeeld tegen iemand die ernstig ziek is die over de dood wil praten? Of wat doe je als je iemand mentaal sterk ziet achteruitgaan? Vaak leidt onze houding hier tegenover ertoe dat we ons onzeker voelen en soms de neiging hebben om die personen te ontwijken.
Om beter te begrijpen hoe het algemene publiek zich ongemakkelijk voelt wanneer iemand anders lijdt of sterft, en of deze gevoelens verband houden met specifieke persoonlijke kenmerken of ervaringen, voerde Bert Quintiens van de End-of-Life Care onderzoeksgroep van de VUB voor zijn doctoraatsonderzoek een brede survey uit. Bijna 1900 mensen uit heel Vlaanderen leverden via de bevraging data aan over hun persoonlijke ervaringen met gevoelsbeleving bij het zien overlijden van een ander. “Niet onverwacht bleek dat het moeten toekijken op hoe personen lijden onder pijn of iemand het nieuws moeten brengen dat hij of zij zal sterven het meest onbehagen wekt.” zegt Bert Quintiens. Wat ook bleek, is dat het gevoel van onbehagen sterk afneemt indien men reeds eerder in aanraking gekomen is met een overlijden door een professionele en/of culturele ervaring (bijvoorbeeld door te werken als verpleegkundige, of door een boek gelezen te hebben over overlijden), door mantelzorger te zijn (geweest), of wanneer men meer kennis heeft over palliatieve zorg. “Dit betekent dat dood en stervensbegeleiding uit de taboesfeer kunnen gehaald worden door mensen via culturele en persoonlijke ervaringen meer bloot te stellen aan dit natuurlijk fenomeen, alsook door de algemene kennis over palliatieve zorg te vergroten.” vervolgt Quintiens. “Onze studie is een mooi voorbeeld dat helpt sociale en maatschappelijke aspecten rond medeleven in kaart te brengen, en het past binnen de intentieverklaring van de VUB als ‘Meelevende Universiteit” besluit Quintiens.
De publicatie verscheen in de November 2023 editie van Journal of Pain and Symptom Management:
Quintiens, B., Smets, T., Chambaere, K., Van den Block, L., Deliens, L., Sallnow, L., & Cohen, J. (2023). Discomfort with suffering and dying, a cross-sectional survey of the general public. Journal of Pain and Symptom Management, 66, 529-540.e6. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2023.07.003