Gokken is een miljardenindustrie met alleen al in Vlaanderen tienduizenden slachtoffers. Dit boek behandelt de hele materie van A tot Z. Wat is de verleiding van gokken? Wie is er vatbaar voor? Door wat voor fases gaan een gokverslaafde? Wat voor kwaadaardig rol speelt de industrie? En is er een ontsnapping mogelijk? VUB-psychiater en oud-hoofd psychiatrie UZ Brussel Frieda Matthijs schreef samen met gokverslavingsspecialist Ronny Willemen ‘Gokken is geen spel. ’ Frieda Matthys: “Verslaving heeft mij altijd geïntrigeerd.”
Waarom het boek ‘Gokken is geen spel’ nu?
“Gokken is explosief toegenomen in de laatste tien jaar mede door het internet waardoor iedereen met zijn smartphone een “gokkantoor” op zak heeft. Het is een miljardenindustrie die veel investeert in lobbywerk om de regelgeving en zelfs het onderzoek te beïnvloeden. Gokken heeft ook een positief imago gekregen. Waar het vroeger, hetzij in een groezelige achterafsteeg gebeurde en geassocieerd was met criminaliteit hetzij in de casino’s als manier om te pronken met je rijkdom, is het nu een quasi normale, ontspannende, bezigheid geworden, geassocieerd met sport en dus gezond.”
Hoe groot is het probleem met gokverslavingen?
“Een echte gokverslaving zien we bij 0,6 à 0,7 % van de volwassen bevolking. Dat lijkt misschien niet veel maar voor Vlaanderen betekent dat meer dan 50.000 mensen. Het aantal mensen dat gokproblemen heeft, zonder een echte verslaving, en dus wel veel geld kwijt speelt met wedden en gokken, is 5 à 10 keer zo groot. Zij lopen groot risico om in een verslaving terecht te komen.”
Kan iedereen gokverslaafd worden?
“Sommige mensen zijn meer kwetsbaar dan andere. Impulsiviteit is een belangrijke factor, maar ook problemen met stress, angst en stemming. Vooral, jonge mensen, die hoe dan ook impulsiever zijn dan volwassenen, riskeren in de val te lopen, mannen meer dan vrouwen. De reclame richt zich dan ook vooral op jonge mannen.”
“In het boek staat een kleine handleiding om zelf het gokprobleem aan te pakken.”
Komt het vaak samen met andere psychische problemen?
“Ja, op twee manieren. Mensen met vooraf bestaande problemen zijn dus meer kwetsbaar. Anderzijds ontwikkelen gokkers, juist door het gokken bijkomende psychische problemen zoals angststoornissen en depressies. Het suïciderisico is overigens vijf keer hoger dan bij iemand zonder gokproblemen.”
Hoe kun je een gokverslaving overwinnen?
“Heel wat gokkers slagen er, gelukkig, in om zonder veel professionele hulp hun gokgedrag te stoppen. Daarvoor is het belangrijk dat ze beseffen dat ze geen invloed hebben op het toeval, geen controle op de uitkomst en dat er geen magische systemen bestaan die hen geluk gaan brengen. Dat impliceert ook dat ze moeten beseffen dat ze een probleem hebben en accepteren dat ze het verloren geld nooit zullen terugwinnen, wat voor veel gokkers de reden is om opnieuw te gaan gokken. Vaak is het nodig om zich, vooral in het begin te beveiligen door bijvoorbeeld de bankkaarten in bewaring te geven, en zich te laten uitsluiten bij EPIS of Cruks (in Nederland), zodat ze geen toegang meer hebben tot wedkantoren en gokwebsites. Eens zover is het nodig te leren hoe met risicosituaties om te gaan en alternatieve leuke en opwindende activiteiten te zoeken. In het boek staat een kleine handleiding om zelf het gokprobleem aan te pakken.”
“Het gedrag van mensen wordt maar voor een klein deel door hun cognitie bepaald, maar vooral door hun instincten en emoties.”
Komen er ooit pilletjes tegen gokverslaving?
“Er is weinig wat medicamenteus kan. Er zijn wel positieve resultaten met rTMS (repititieve Transcraniële Magnetische Stimulatie) en voor de bijkomende, vooral depressieve klachten kan medicatie ook helpend zijn.”
Is er genoeg zorg voor gokverslaafden?
“Neen, eigenlijk niet. Dat is ook een van de redenen waarom we dit boek hebben geschreven. De problematiek wordt in de eerste lijn vaak niet herkend. Gokkers én hun familie schamen zich ervoor en vaak zijn andere klachten, depressie, slapeloosheid, burn-out, suïcidaliteit, de eerste tekenen. Veel verslavingsdeskundigen voelen zich ook niet competent genoeg om gokverslaafden te behandelen. Omdat er geen middel aan te pas komt zoals bij alcoholisme of drugsverslaving, vinden ze het een beetje ongrijpbaar.”
Waarom bent u als wetenschapper zo bezig met verslavingen?
“Verslaving heeft mij altijd geïntrigeerd. Mensen doen dingen die negatieve gevolgen hebben voor hun gezondheid, hun relaties, hun portemonnee… en ook al weten ze dat, toch worden ze er altijd weer naartoe gezogen. Het weten is duidelijk niet waar het om gaat. Toch richt de overheid zich in haar preventieve boodschappen vooral op dat “weten”, met boodschappen als “Gokken kan verslavend zijn. Stop op tijd! “, “Geniet maar drink met mate.” Als mensen dan toch blijven drinken of gokken, dan is het hun eigen schuld ! Intussen richten de reclames zich op waar mensen echt gevoelig voor zijn: “J…, mannen weten waarom!” of “Word schandalig rijk”. Het gedrag van mensen wordt maar voor een klein deel door hun cognitie bepaald, maar vooral door hun instincten en emoties. Daar meer zicht en vat op krijgen blijft een boeiende uitdaging.”