Op 26 september vindt het lanceringsevent plaats van het open en collaboratief webplatform FirstWaves.be, een samenwerking tussen de VUB, UGent, en verschillende antiracistische collectieven.
Het initiatief belicht de vergeten strijd van de pioniers van de antiracismebewegingen in België, met de nadruk op de ervaringen van militanten, denkers en kunstenaars van Afrikaanse herkomst, zowel de Zwarte diaspora als de Maghrebijnse, doorheen verschillende zelfgemaakte video portretten, videoclips en archiefbeelden.
Professor Ilke Adam (BIRMM, VUB): "De naam First Waves is geïnspireerd door het werk van dichters zoals Driss Chraibi en academici zoals Filomena Essed. Essed sprak van het onstaan van een 'tweede antiracistische golf in Nederland' vanaf 2010. De initiatiefnemers van FirstWaves stelden zich de vraag: als er nu kan gesproken worden van een tweede golf, wat was dan de eerste, en hoe zit dat in België? First Waves wil de over het hoofd geziene verhalen en verbeelding van de eerste militante en antiracismegolven in België vastleggen."
Al na de eerste wereldoorlog klaagde Union Congolaise het racisme en de discriminatie aan van de toen nog weinige Congolezen in België, en in de jaren '50 en '60 ook de Congolese studenten(verenigingen), schrijvers en sportlui. Ook zelforganisatie is een vorm van antiracisme in een samenleving die uitsluit. Zo organiseerden Marokkaanse en Afrikaanse studentencollectieven en linkse intelligentsia taalcursussen lang voor de staat met een integratiebeleid kwam. Ze creëerden eigen ruimtes voor ontmoeting, artistieke uitwisseling en internationale solidariteit. In de jaren '80 traden ze ook op tegen politiegeweld in Antwerpen en Brussel, en tegen discriminatie van kinderen en jongeren in scholen.
Dr. Joachim Ben Yakoub (UGent, VzW The Kitchen): "De verschillende collectieven die samenwerkten aan het First Waves platform stelden vast dat de rol van gemeenschappen van kleur in de Belgische geschiedenis van het antiracisme onvoldoende is gedocumenteerd. Het project startte in 2021 via groepsgesprekken met de ouder wordende pioniers van het antiracisme, en historisch onderzoek. In samenwerking met het Mémoire/Histoire collectief, dat het Maghrebijnse militantisme in Brussel documenteert in de Kitchen, werden verhalen van sleutelfiguren verzameld. Deze zijn nu beschikbaar via het open webplatform. Het doel is om deze verhalen toegankelijk te maken voor een breed publiek."
Het web platform bevat tien uitgebreide video getuigenissen van militante en antiracistische actoren en belicht belangrijke momenten in de Belgische geschiedenis, zoals de protestacties na eerste racistische moorden en tegen het expliciet racistische beleid van de Schaarbeekse burgemeester Roger Nols. Het webplatform biedt multimedia, foto’s, affiches, radio-uitzendingen en ander historisch materiaal dat deze gebeurtenissen in context plaatst. Vier hedendaagse dichters (Myriem El-Kaddouri, Kavena Gomos/Le Dauphin, Avery Bertrand Iradukunda and Zaineb Hamdi) werden uitgenodigd om hun poëtische beschouwingen te delen over de strijd van vorige generaties. Ook deze video's zijn beschikbaar op het platform.
Volgens de pioniers zelf was het cruciaal om hun verhalen niet alleen voor een academisch publiek, maar ook voor de bredere samenleving beschikbaar te maken. Het project sluit aan bij het doel om bewustzijn te creëren en de herinnering aan hun strijd levend te houden. Het open web platform biedt een rijke verzameling van visueel en tekstueel materiaal. Het is een eerbetoon aan de gemeenschappen van kleur die deze strijd mogelijk hebben gemaakt.
Het project werd gerealiseerd met steun van Equal.be, de federale overheidsdienst voor gelijke kansen. Het werd geïnitieerd vanuit de VUB (BIRMM) en UGent (Menarg & SP:AM) en The Kitchen vzw en het collectief Mémoire/Histoire. De ambitie is om de het platform te verdiepen en uit te breiden met nieuwe getuigenissen en historisch materiaal.