De grootste uitdagingen
De grootste hap uit de VUB-koolstofvoetafdruk is afkomstig van indirecte uitstoot. Met name het personentransport is verantwoordelijk voor een vijfde van onze bijdrage aan de klimaatopwarming. Op vrijwel al onze campussen daalt het wagengebruik en winnen de fiets en het openbaar vervoer aan populariteit. Het groeiende aantal studenten en de toename aan mensen die zich moeten verplaatsen neutraliseert helaas die inspanningen. Op het vlak van mobiliteit zijn dus bijkomende maatregelen nodig. Met onze nieuwe Mobiliteitsstrategie en ons Travel ABC zetten we stappen in de goede richting.
Ook de CO2-uitstoot door de bouw en renovatie van gebouwen neemt de jongste jaren toe, maar omdat onze nieuwe gebouwen energiezuiniger zijn, mikken we op een positieve eindbalans.
De productie van alle aangekochte goederen zorgt eveneens voor een grote hap in onze indirecte uitstoot. Door bewust op in te zetten op klimaatvriendelijk aankopen, willen we deze trend keren.
Onze CO2eq-uitstoot
De koolstofvoetafdruk omvat zowel de directe als de indirecte uitstoot van verschillende broeikasgassen, zoals CO2, onderverdeeld in 3 ‘scopes’:
- Scope 1: de directe uitstoot van broeikasgassen op onze campussen door het verbruik van brandstoffen en het vrijkomen van koelgassen.
- Scope 2: de indirecte uitstoot van broeikasgassen door de consumptie van aangekochte elektriciteit die elders werd geproduceerd.
- Scope 3: alle andere indirecte uitstoot, voornamelijk door:
- mobiliteit, met name het vervoer van medewerkers en studenten,
- productie van aangekochte materialen zoals papieren cursussen en IT-apparatuur, maar ook etenswaren voor de studentenrestaurants,
- afvalverwerking,
- bouw en renovatie van gebouwen en verharde oppervlaktes.
Op weg naar net-zero
De Intergouvernementele Werkgroep Inzake Klimaatverandering (IPCC), een organisatie van de Verenigde Naties, schetste in 2018 in een speciaal rapport de verregaande gevolgen van een klimaatopwarming met 1,5°C of meer. Het rapport stelt dat we ons in een ‘beslissend decennium’ bevinden en dat onmiddellijke acties nodig zijn om een netto nuluitstoot te bereiken. De VUB onderschrijft dit doel en sluit zich aan bij de Belgian Alliance for Climate Action (BACA). Daarmee engageren we ons om reductiedoelstellingen op te maken over de 3 scopes en snel maatregelen te nemen. We toetsen onze doelstellingen aan een internationaal kader, de Science Based Targets, om te controleren of ze voldoende ambitieus zijn om onder de 1,5°C-opwarming te blijven.
Een concreet klimaatplan
De aanpak die we voorstellen is ambitieus en consequent. We weten nog niet hoe precies we klimaatneutraal gaan worden. Wel gaan we eerlijk onderzoeken hoe ver we geraken met de voorziene acties en waar we een tandje moeten bijsteken. Ons engagement rust op 3 pijlers:
- onmiddellijke acties: we zijn in een ‘decisive decade’ om de CO2-uitstoot te verlagen
- tussentijdse doelstellingen tegen 2030: deze doelen moeten in lijn liggen met wat nodig is om de opwarming tot 1,5 graden te beperken
- een netto nuluitstoot, uiterlijk tegen 2050
De VUB investeert bovendien in projecten om klimaatacties elders een boost te geven, bijvoorbeeld in het kader van ons Travel ABC voor dienstreizen.
De doelen
We vertaalden de klimaatdoelen van Parijs en de Europese klimaatwet naar VUB-doelstellingen, zowel op vlak van energie (directe uitstoot) als onze emissies door onze aankopen, verplaatsingen, ruimtegebruik (indirecte uitstoot). Concreet betekent de 1,5°C-grens voor de VUB een reductie van -46% op ons directe uitstoot (energie en koelgassen) en -18% op onze indirecte uitstoot voor 2030, ten opzichte van 2019. Na 2030 dichten we de resterende emissiekloof naar net-zero in 2050.
On track
Het reductiepotentieel van alle lopende en nodige acties op de energie-uitdaging is in kaart gebracht. De renovatie van alle technieken voor verwarming en koeling en het ondergronds warmtenet, de installatie van een WKK en de regeling zijn niet zichtbaar, maar verkleinen onze uitstoot drastisch. De relightning en uitrol van zonnepanelen op alle daken zorgen voor een lager elektriciteitsverbruik. De resterende nodige stroom wordt aangekocht als groene stroom sinds 2020. Dit pakket maatregelen zorgt ervoor dat we on track zijn om onze directe uitstoot tot ruim 50% te reduceren tegen 2030 op scope 1 en 2.
Scope 3
Voor de uitstoot die niet op onze campussen gebeurt maar waarvoor we wel verantwoordelijk zijn - zoals materialen en diensten die we aankopen of vliegreizen die wij en onze studenten maken - moeten we nog grote maatregelen nemen. We zetten in op betere data om nieuwe maatregelen te ontwerpen. De aankopen bijvoorbeeld, van onder meer ICT en labo-materialen zorgen voor een grote uitstoot. We willen onze leveranciers daarom mee in bad trekken om duurzame en klimaatvriendelijke goederen en diensten te leveren. Naast een aantal klassieke mobiliteitsmaatregelen (thuiswerk, meer gebruik van openbaar vervoer, fietsen …) moedigen we iedereen aan om volgens het Travel ABC te reizen.
Zo willen ook de resterende kloof tussen de huidige uitstootreducties en de klimaatdoelstellingen van Parijs dichten.