Wetenschap ligt onder vuur door fake news, populisme en polarisatie. Artificiële intelligentie schrijft papers en digitaal is de norm. Maatschappelijke uitdagingen zijn mondiaal. De aula zit vol, maar de financiering bevriest. Levensbeschouwing is terug van nooit weggeweest. Kommer en kwel dus aan de VUB? Geenszins! Met creativiteit en passie voor haar kernwaarden zoekt de VUB, nog steeds vrij, naar antwoorden en oplossingen. Een eigenzinnig nieuwsoverzicht, met een accent op onderwijs en studenten.
Beginnen doen we met een verjaardag. De iconische Willy-Van-Der-Meerenkoten worden vijftig. Alleen zijn het geen koten meer. De herbestemming naar onderzoeksunits is exemplarisch: nieuwe noden, creatieve oplossingen. Een renovatie met respect voor de iconische architectuur.
Dan het hoofdpunt van het najaar: de officiële oprichting van onze Europese universiteit EUTOPIA. Voortaan is de VUB tien keer zo sterk met haar gelijkgezinde partners uit heel Europa. Mondiale uitdagingen vergen vereende krachten. Extra buitenlandkansen voor meer studenten geven ons project om open en kritische denkende wereldburgers op te leiden een extra impuls.
Van studenten gesproken. Ze zijn terug op de campus, en ze zijn opnieuw met meer. Drie op vier doet post-corona mee aan het onthaalprogramma. Het mentale welzijn, en de bijhorende noden naar ondersteuning, blijkt nog steeds een aandachtspunt voor deze generatie.
Rector Jan Danckaert, nu ook voorzitter van de Vlaams Interuniversitaire Raad (VLIR), luidt intussen de alarmbel over de achterstand in de financiering van de universiteiten. Op 11 oktober komen de vakbonden op straat.
De hernieuwde relevantie van de V
Je kan er in de media niet naast kijken: levensbeschouwing is overal. Een fake news campagne pookt in Wallonië verzet op tegen seksuele voorlichting op school. Ontdopen is plots hot na een documentaire op TV. De politiek vraagt zich openlijk af of religie nog een plaats heeft in de begroting. Op onze zusteruniversiteit ULB woedde deze zomer een debat over het toelaten van gebedsruimtes. De VUB reageerde ook.
Vanuit onze humanistische roots en het vrij onderzoek heeft de VUB tegenover levensbeschouwing, waaronder religie, steeds een open en kritisch denkend alternatief geboden. Waar extreme uitwasemingen vrijheden of rechten van mensen onder druk plaatsen, gaan we op de barricaden staan. Wanneer de wetenschappelijke integriteit op het spel staat, reageren we fel.
Ook op de campus is het levensbeschouwelijke debat weer actueel. Toch behoeden we ons voor grootspraak. We willen gedrag mijden dat we zelf afkeuren: het vermanende vingertje, het grote gelijk, om maar te zwijgen van repressie of dansen op andermans graf. We doen ook niet mee aan populisme en de polarisatie, want ze ondermijnen de ratio en wetenschap. We kiezen dus bewust en zelfbewust voor nuance.
We gaan sereen uit van eigen kracht en leggen uit waarvoor we staan. In essentie vertalen we onze humanistische inspiratie van verdraagzaamheid en openheid naar een verwelkomende houding naar alle studenten die zich willen inschrijven in ons project van vrij onderzoek en kritisch denken. In onze organisatie en ons educatieve project wijken we echter niet af van de vrijzinnig-humanistische waarden die aan de basis liggen van onze universiteit. We stimuleren hen om vrij te onderzoeken en te debatteren, zoals vele generaties VUB’ers voor hen dat hebben gedaan.
Op 8 maart voorziet de VUB opnieuw een congres, waarin we onze waarden opnieuw zullen bespreken, met een focus op ons onderwijsproject.
De V van VUB klinkt dan zo:
Vrijheid is voor de Vrije Universiteit Brussel fundamenteel. En dan vooral, vrijheid van denken: het recht om als mens en wetenschap alles kritisch in vraag te stellen. Zonder vooroordelen of vooraf bepaalde insteek. De wereld heeft die vrijheid nog steeds nodig.
Vanuit die vrijheidsgedachte stelt de VUB zich open voor alle studenten, ongeacht hun geloof of levensbeschouwing. We ondersteunen elke student om zich te ontplooien tot autonome, verantwoordelijke en kritisch denkende (wereld)burgers. Gelijkwaardigheid, openheid en verdraagzaamheid zijn de kern van onze humanistische visie.
Levensbeschouwing, waaronder religie, zien we als een persoonlijke keuze binnen de privésfeer. We respecteren ze, maar faciliteren de beleving ervan niet. Onze focus ligt op kwalitatief onderwijs, gebaseerd op vrij onderzoek en hoogstaande wetenschap.
Digitaal innovatief op mensenmaat
De VUB heeft altijd een punt gemaakt van onderwijskwaliteit. Niet alleen kennis en expertise is belangrijk, maar ook hoe we ermee aan de slag gaan met onze studenten. Maatschappelijke relevantie staat daarin centraal, net als autonoom kritisch denken en interactief debat. Hoe biedt het educatieve project van de VUB antwoord op de hedendaagse uitdagingen? Hoe behouden we de mensenmaat in een digitale wereld?
Als ‘kleine universiteit’ was les in kleine groepen een sterkte. De persoonlijke aanpak en relaxe atmosfeer bepalen nog steeds het DNA, maar de universiteit is ook gegroeid. Steeds meer jongeren voelen zich aangetrokken tot het geëngageerde project van de VUB. We zijn al lang niet meer klein, en lesgroepen worden groter. Ook de snelheid waarmee de wereld verandert, valt soms moeilijk bij te harken. Bij radio 1 maakte prof. Vincent Ginnis, voorzitter van de commissie onderwijsinnovatie, bij de start van het schooljaar de balans op van generatieve artificiële intelligentie in het onderwijs.
Met haar nieuwe datacenters is de VUB in staat om de hoge digitale verwachtingen in te lossen. Onze aula’s zijn ook uitgerust met uitstekende technologie. Er is een brede ondersteuning voor proffen om colleges of clips op te nemen. Toch zal de VUB geen digitale universiteit worden van enkel afstandsleren en virtuele communicatie.
“We kiezen vooral voor een weloverwogen blend van fysiek en online werken, individueel en samen, zelfstandig en in interactie, ... die stevig gestoeld is op onderzoek over wat werkt. Onderzoek leert ons bijvoorbeeld dat het gevoel van verbondenheid met elkaar en met de instelling sterk bepalend is voor de studie-inzet van studenten. Ontmoeting en interactie zijn daarom essentieel”, vertelt Nadine Engels, vicerector Onderwijs en Studentenzaken.
De VUB zet nog steeds binnen en buiten het curriculum in op persoonlijke ontwikkeling. Het interdisciplinaire keuzevak Redelijk Eigenzinnig begint aan zijn achtste jaargang, en kreeg gezelschap van initiatieven rond duurzaamheid, stedelijkheid, handelsmissie en technologie. Ook via het VUB Honours Programme, het rijke en gevarieerde studentenleven, buitenlandse uitwisselingen, carrière coaching, promoten van ondernemerschap, vrijwilligerswerk en stages prikkelen we de ambitie en het engagement in functie van kritisch wereldburgerschap.
Zo, dit was wat nieuws vanuit de alma mater. Met een focus op onderwijs en studenten, bij de start van het nieuwe academiejaar.