Andrée de Jongh

Andrée de Jongh

Verzet voor vrijheid

Andrée (Dédée) de Jongh werd in 1916 geboren in Schaarbeek en groeide op in een gelukkig gezin uit de middenklasse. Haar moeder was leerkracht en haar vader schooldirecteur. Andrée werkte zelf als commercieel tekenares. Haar oudere zus, Suzanne, behaalde een diploma in geschiedenis aan de ULB en trouwde in 1938 met de Oostenrijkse vluchteling en ULB-historicus Paul Wittek.

Na de capitulatie van België op 28 mei 1940 werkte Dédée als vrijwilliger voor het Rode Kruis in een ziekenhuis in Brugge. Hier kwam ze in contact met geallieerde soldaten die vastzaten in bezet gebied. Terug in Brussel richtte Andrée samen met onder meer Arnold Deppé en haar vader Frédéric het clandestiene netwerk Comète op, met als doel in België neergestorte geallieerde piloten veilig naar Groot-Brittannië te brengen.

Het netwerk bestond uit 3000 leden, waaronder veel jonge vrouwen. Andrée stond bekend om haar moed en ongebreidelde energie. Samen met haar medewerkers hielp ze minstens 600 mensen ontsnappen uit krijgsgevangenschap. De 'pakketten' vertrokken per trein vanuit Brussel naar Spanje, via de Pyreneeën. Vanuit Spanje reisden de geallieerden naar Gibraltar of Portugal. De tocht door de Pyreneeën was de meest uitdagende fase, waarbij de verzwakte soldaten samen met een lokale gids en een Comète-lid te voet het gebergte overstaken. Aan de andere zijde werden ze opgevangen door een lid van de Britse geheime dienst MI19. Andrée maakte zelf 22 keer deze gevaarlijke overtocht en redde daarmee 118 soldaten.

Op 15 januari 1943 werd Dédée gearresteerd in Bayonne en ondervraagd door de Gestapo. Haar zus Suzanne, nauwe medewerkster Nadine Dumon en vele andere Comète-leden waren toen al verdwenen als Nacht und Nebel-gevangenen. Andrée gaf toe de oprichtster van de Comète-lijn te zijn, maar werd vanwege haar jonge leeftijd en geslacht niet geloofd. Ze werd vastgehouden in Ravensbrück en later overgebracht naar Mauthausen, en overleefde beide kampen. Haar vader en 144 Comète-leden betaalden een hoge tol; sommigen stierven in concentratiekampen, anderen, zoals Frédéric de Jongh, werden geëxecuteerd.

Na de oorlog studeerde De Jongh verpleegkunde en vertrok in 1954 naar Congo om leprapatiënten te verzorgen. Haar verzetsdaden werden erkend door Koning Boudewijn, die haar in de adelstand verhief. Ook ontving ze de Amerikaanse Medal of Freedom. Andrée overleed in 2007 op 90-jarige leeftijd. In 2019 werd in Laken een straat naar haar vernoemd.

Meer weten: 

  • De novelle De weg naar San Sebastian, geschreven door Tim Van Steendam in samenwerking met Helden van het Verzet vertelt haar verhaal.  
  • Historica Marie-Pierre d’Udekem d’Acoz schreef haar biografie: Andrée de Jongh. Une vie de résistante.  
  • De BBC-podcast History’s Secret Heroes wijdde de 18e aflevering van het tweede seizoen aan haar verhaal.  
  • Andrée de Jongh vormde de inspiratie voor de film La grande vadrouille met Louis Funès.  

 

Bronnen: